อัพยากฤต
พระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต

ถาม-ตอบ ปัญหาธรรม วันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๕๒
ณ วัดป่าสันติพุทธาราม (วัดป่าเขาแดงใหญ่) ต.หนองกวาง อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

เมื่อก่อนมีลูกศิษย์คนหนึ่ง เขาสอนอยู่ที่หอการค้าเขาพูดอย่างนี้เลย เขาเข้าใจว่าอัพยากฤตนี้เป็นธรรมะ เขาบอกว่าอุเบกขานี้เป็นธรรมะ แต่เราบอกว่าอุเบกขานี่ตัวร้ายเลย ตัวร้ายเพราะอะไร เพราะอัพยากฤตมันวางเฉย ดีกับชั่ว “กลาง” พอกลางนี่มันจะไปดีกับชั่วไง “กลาง” มันอยู่กลางได้ไหม อัพยากฤต ตรงนี้

ถ้าพูดถึงดีกับชั่วนี้ เราจะเห็นชัดใช่ไหม แต่ถ้าเราเฉยๆ อยู่ “กลางๆ” อยู่ เราไม่ดีไม่ชั่ว

แต่ขอโทษนะ มึงจะชั่ว! มันไม่ไปดีหรอก มันไม่ไปดีเพราะอะไร มันไม่ไปดีเพราะจิตใต้สำนึกของเรามันมีความไม่รู้ อวิชชาคืออะไร อวิชชามันรู้ตัวนะ อวิชชาคือพลังงาน ดูสิ เวลาเข้าปั๊มจะมีป้ายบอก กรุณางดสูบบุหรี่ กรุณางดจุดไฟ กรุณาหมดเลย เพราะอะไร เพราะน้ำมันพอเจอเชื้อไฟปุ๊บมันติดเลยในเมื่ออัพยากฤตนี้ เรามีอวิชชาอยู่แล้ว เหมือนน้ำมัน มันเจอเศษไฟไม่ได้เลย ผลัวะ!

อัพยากฤตมันมีอวิชชาอยู่แล้ว อวิชชาตามตำราคือความไม่รู้ แต่ความจริงมันรู้ในตัวมันเอง มันรู้สึกตัว อย่างเช่น เราอยากดีอยากดังกันทุกคน แต่ทำยังไง? ไม่รู้ โดยสามัญสำนึกเราอยากดี ทุกคนอยากดีไหม อยากเป็นคนดีกันหมดนะ แล้วดีคืออะไรล่ะ ดีมันมีหลากหลายมาก

วันก่อนมีคนมาจากเขื่อน พวกสร้างเขื่อนมากันเต็มเลย เพราะลูกศิษย์เขาดึงกันมา บางคนก็อยากมา บางคนก็ไม่อยากมา เราก็ให้ถามธรรมะอย่างนี้ ทุกคนก็ถามกันไป มีคนหนึ่งมาบอกว่า

“ผมก็ดีอยู่แล้ว ผมดีหมดเลย ครอบครัวก็ดี ตำแหน่งหน้าที่การงานก็ดี ทุกอย่างดีทั้งนั้นเลย”

พอเขาพูดจบแล้ว เราบอกว่า เราเศร้าใจมากเลย นี่มุมมองของเรา เห็นไหม ดีของเรานี่นะ ตำแหน่งหน้าที่การงานทั้งหมดนั้นมันเป็นสมบัติสาธารณะ

เคยมีข้าราชการบางคนมาหาเรานะ เขาบอกว่าเขาคิดฆ่าตัวตายเลย เขาคิดฆ่าตัวตายตลอดเวลาเพราะเขาไม่ได้ ๒ ขั้น แล้วเขาก็มานั่งฟังเราทุกวัน มานั่งฟังเทศน์ตอนเช้าๆ เพราะเราจะเน้นเรื่องมนุษย์สมบัติ ถ้าไม่มีเรา ไม่มีมนุษย์สมบัติ ตำแหน่งหน้าที่การงาน สมบัติทุกอย่างมันก็เป็นของสาธารณะหมด เพราะมีเราสิ่งนั้นมันถึงมี เราจะได้ตำแหน่งหรือไม่ได้ตำแหน่งก็แล้วแต่ เดี๋ยวเราก็เกษียณ เดี๋ยวเราก็ไปแล้ว ตำแหน่งก็คือตำแหน่ง เราก็คือเรา แต่ถ้าเอ็งมองตรงนั้นปั๊บ เอ็งจะเหยียบย่ำ เราจะบอกว่า ดูถูกตัวเองมาก ดูถูกสมบัติที่มีค่าที่สุดคือชีวิตเรา

สมบัติที่มีค่าที่สุดคือชีวิตเรานะ แต่เราไปมองกันที่ตำแหน่งหน้าที่การงาน พอเราพูดเน้นๆ ไปนะ เขาสารภาพเลย เขาบอกว่าแต่เดิม คิดแต่ว่าจะทำร้ายตัวเองตลอด เพราะเขาไม่ได้ ๒ ขั้น พอฟังไปฟังมานะ ๒ ขั้นนั้นมันไม่มีความหมายเลย เขาปลดของเขาเอง เขาพูดของเขาเองนะ มีคนพูดอย่างนี้กับเราหลายคนมาก แล้วอย่างพวกข้าราชการ อย่างโรงพยาบาลโพธารามที่เขาพากันมา ไม่ได้ ๒ ขั้น เสียใจมากเลย พอเราพูดอย่างนี้ปั๊บนี่ ทุกคนหวังดี อยากดีหมดล่ะ แต่เราคิดว่าตำแหน่งหน้าที่การงานคือสังคมไง เพราะพอเรายืนตรงนั้นปั๊บ มันจะเชิดหน้าชูตาไง แต่ลืมไปว่า การเชิดหน้าชูตานั้นมันก็ของชั่วคราวทั้งหมด ดูสิ ดูคนจะเกษียณสิ จะเป็นทุกข์เป็นร้อนเลย “เกษียณ แล้วจะอยู่อย่างไร เกษียณแล้วจะทำอย่างไร” แต่มึงก็ต้องเกษียณ มันเป็นความจริงอันหนึ่ง มึงจะพะวักพะวงขนาดไหน มึงก็ต้องไป

พอเขาบอกว่า เขาดีหมดเลย เราก็บอกว่าสลดใจมาก เพราะความคิดของคนคิดได้เท่านี้ คิดว่าทุกอย่างเรามีพร้อมเพรียงหมดแล้ว เรามีพร้อมหมดแล้ว เราก็เป็นคนดีแล้ว แต่ความพร้อมเพรียงแบบนี้นะ มันเหมือนรถ อย่างโยมเติมน้ำมันเต็มถังเลยแล้วก็วิ่งไป มันจะหมดถังไหม พอหมดถังแล้วจะทำอย่างไรต่อไป มนุษย์สมบัติ การได้ชีวิตมนุษย์มานี้ เราต้องสร้างบุญมา ถ้าเราไม่สร้างบุญมานะ จิตนี่มันเกิดโดยธรรมชาติของมัน

หลวงปู่จันทา ท่านบอกนะ ท่านนั่งภาวนาอยู่ แล้วเห็นครอบครัวๆ หนึ่งเดินเข้าไปในฟาร์มหมูหมดเลย คือไปเกิดในนั้นไง ท่านเห็นจิตวิญญาณเดินเข้าไปในฟาร์มหมู เขาทำฟาร์มไง คือจิตนี้มันเกิดได้ทุกอย่าง แล้วพวกเราก็บอกว่ามันเป็นไปไม่ได้ วิทยาศาสตร์มันพิสูจน์ไม่ได้

สมัยพุทธกาล มีพระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่งท่านมีบุญมาก ท่านไปบิณฑบาต พระปัจเจกพุทธเจ้าต้องตรัสรู้เองโดยชอบ ทีนี้พอโยมเขาศรัทธา เขาก็บอกว่าจะนิมนต์ให้มาฉันตลอดไป แต่เพราะเขามีหน้าที่การงานมาก แล้วเขามีหมาตัวหนึ่ง เลยบอกว่าถ้าอาหารเสร็จแล้ว จะให้หมาตัวนี้มาเป็นสัญลักษณ์มาบอก ไอ้หมามันก็มาเห่าเรียกไปนะ พระปัจเจกพุทธเจ้าก็รักมันมาก พอเดินๆ ไป ท่านแกล้งทำหลงทาง มันไม่ยอมนะ มันวิ่งไปคาบจีวรดึงกลับมา หมามันมีความฉลาด มันรักของมัน

ทีนี้พอออกพรรษาแล้ว ประเพณีของพระ ออกพรรษาแล้วจะออกธุดงค์ พระปัจเจกพุทธเจ้าออกพรรษาก็ต้องธุดงค์ไป หมาตัวนี้มันอาลัยอาวรณ์ มันหอนนะ หอนจนขาดใจตายเลย พอมันหอนจนขาดใจตาย ด้วยบุญกุศลอันนี้ หมานะ ไปเกิดเป็นเทวดา เป็นเทวดาที่เสียงเพราะที่สุดเลย โอ้โฮ! ไม่มีเสียงของใครจะไพเราะเท่านี้เลย เทวดาองค์นี้ชื่อท้าวโฆษกะ ในปัจจุบัน พิธีกร โฆษกก็คือหมา! มันทับศัพท์มาจากชื่อของหมา ท้าวโฆษกะเป็นเทวดาที่เสียงเพราะที่สุดเลย ที่เขาเรียกโฆษก เดียวนี้เขาเรียกพิธีกรไง ไอ้ถือไมค์ นั่นล่ะชื่อหมา เอาสัญลักษณ์ของหมามาใช้ ท้าวโฆษกะโฆษก

นี่ไง แล้วก็บอกว่า สัตว์เกิดเป็นมนุษย์ไม่ได้ไง มนุษย์เกิดเป็นอย่างอื่นไม่ได้ไง แต่มันเวียนตายเวียนเกิดนะ พอเวียนตายเวียนเกิด เราเกิดเป็นมนุษย์แล้ว นี่มนุษย์สมบัติเราได้มาแล้ว มีหน้าที่การงาน แต่ประสาเรา มนุษย์สมบัตินี้สำคัญมาก ถ้าตกนรกไปก็เหมือนติดคุก ถ้าเราอยู่บนสวรรค์ก็เหมือนเรากินเลี้ยงตลอดเวลา เราเปรียบอย่างนี้เลย สวรรค์หมายถึงว่า เรามีงานรื่นเริง มีสโมสรสันนิบาตอยู่ คือเพลิดเพลินไง แต่มันก็ต้องจบ อยู่ในคุกในตารางมันก็ต้องออก นรกสวรรค์ก็อย่างนั้น แต่ในปัจจุบัน เราไม่ได้ตกนรก เราไม่ได้อยู่ในคุก เราอิสระ มนุษย์สมบัตินี้อิสระเพราะอะไร เพราะว่าชีวิตของเรา ลมหายใจเข้าและหายใจออกทำให้ร่างกายนี้อยู่ได้ พลังงานมันเผาผลาญอยู่

เราเปรียบชีวิตของเรา คนเราคนหนึ่งเหมือนต้มพะโล้หม้อหนึ่ง พะโล้หม้อนั้นถ้าได้อุ่นอยู่ พะโล้หม้อนั้นมันจะไม่เน่าไม่บูด ร่างกายนี้เปรียบเหมือนพะโล้หม้อหนึ่ง มีจิต ธาตุไฟนี้เผาผลาญอยู่พะโล้หม้อนี้ไม่เน่า ถ้าจิตออกจากร่าง พะโล้หม้อนี้มันจะเน่า จิตออกจากร่าง กายนี้ก็เน่า ชีวิตเราแค่นี้เอง แล้วพอชีวิตมีแค่นี้เอง เอ็งจะใช้ชีวิตกันอย่างไร เอ็งจะดำรงชีวิตกันอย่างไร แต่นี่บอกว่าทุกอย่างพร้อมแล้ว ตำแหน่งหน้าที่การงาน แต่พอลมหายใจขาดผลัวะ! จิตนี้ออกจากร่าง มันจะไปตามกำลังของมันเลย ดีหรือชั่ว มันจะไปตามกำลังของมัน

แต่ทีนี้เรามาอยู่ในชาตินี้ใช่ไหม เราก็เพลิน ทำแต่งาน โอ้โฮ เป็นคนดี น้ำมันก็หมดถังไปเรื่อยๆ ใช้น้ำมันไปเรื่อยๆ พอน้ำมันหมดปั๊บ รถก็ไปไม่ได้แล้ว นี่บุญกุศล อามิสคือน้ำมัน คือแรงขับ บุญกุศลที่ให้มา เราทำบุญกุศลไป ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว การเสียสละอย่างนี้ เสียสละเพื่อเติมของเราไปเรื่อยๆ ฝึกจนเคยชิน ยิ่งพอมาปฏิบัติ ถ้าเรามาปฏิบัติ ทำสมาธิ รถเดี๋ยวนี้ก็ไฮบริด ไม่ต้องเติมน้ำมัน จิตของเราถ้าภาวนาไปแล้ว จิตถ้ามันเป็นธรรมขึ้นมาแล้ว อันนี้ไม่เกี่ยวแล้วนะ กูเลี้ยงตัวกูเองได้นะ สมาธิมันเลี้ยงตัวของมันเองได้ แล้วถ้าเราเกิดได้ปัญญาขึ้นมา เหมือนรถเรานี่นะต่อไปจะใช้ไฮโดรเจนแล้ว มันเป็นไปได้ตามธรรมชาติของมันเลย จิตนี้มันพัฒนาได้ขนาดนั้น

คำว่าอัพยากฤต มันเป็นกลาง แต่กลางอย่างนี้มันไว้ใจไม่ได้ กลางอย่างนี้กลางไม่ถูก กลางอย่างนี้เขาเรียกว่า เวทนา ๓ ทุกข์ สุข อุเบกขา เวทนา ๖ เวทนา ๑๖ เวทนานี้มันมีนอกมีใน มีเข้าไปเรื่อยๆ ทีนี้มันละเอียดเข้าไปเรื่อยๆ ละเอียดอย่างไรก็ไว้ใจไม่ได้ ไว้ใจไม่ได้เพราะอะไร ไว้ใจไม่ได้เพราะมันอยู่ใต้กฎของไตรลักษณ์ที่มันแปรปรวนตลอด ไม่มีอะไรคงที่เลย เว้นไว้แต่สมาธิคงที่ชั่วคราว ถ้าทำสมาธิได้มันจะคงที่ได้ชั่วคราว เพราะชั่วคราวด้วยกำลัง สมาธิคือแรงส่งของสติ แรงส่งของสติคือคำบริกรรม มันอยู่ของมันได้ แต่ถึงจะมีแรงส่งแค่ไหน พอหมดแรงส่ง มันจะอยู่ได้ไหม ธรรมทั้งหลายมาแต่เหตุ สมาธิเกิดจากการมีสติควบคุมเราเอง ตอนนี้ปัจจุบันนี้ สมาธิควบคุมตัวเองกลับมาที่ตัวจิต แต่ถ้าเราใช้ของเรา เราก็ใช้พลังงานของจิต

มันมีนะ ลูกศิษย์เขาเป็นหัวหน้าฝ่ายวิจัยของโรงพยาบาลศิริราช เขาเป็นหัวหน้าโครงการวิจัยว่าสมองคิดได้อย่างไร แล้วก็ทำไปจนตัน เขาบวชพระแล้วมาหาเรา

“หลวงพ่อ ผมเป็นหัวหน้าโครงการทำวิจัย” เขาบอกชื่อเขาด้วย

“แล้วตอนนี้ผมวิจัยไปแล้วมันตัน” ตันเพราะอะไร

“เพราะว่าสมองมันเป็นสสาร มันเป็นวัตถุ แล้วมันคิดไม่ได้ แล้วมันมีความคิดมาได้อย่างไร”

เราบอกว่ามันเป็นไปไม่ได้ เราบอกว่าสมองมันเป็นธาตุ มันเป็นสสาร เป็นธาตุอันหนึ่ง แล้วธาตุนี้มันยังใช้พลังงานของตัวเองไม่ได้เลย แต่มันกึ่ง กึ่งว่าธาตุ อันนี้ต้องใช้จิตต้องมีพลังงาน ถ้าไม่มีจิตไม่มีพลังงาน ไอ้เครื่องกลอันนี้มันทำงานไม่ได้หรอก เครื่องกลอันนี้ถ้าไม่มีตัวจิตมันก็ทำงานไม่ได้

ทีนี้มันกึ่ง กึ่งหมายความว่า คำว่าสมองนี้ เราเกิดมาเป็นมนุษย์ใช่ไหม มีสมองเป็นศูนย์ประสาทควบคุมร่างกายเรา แล้วไวมาก คิดยกมือนี่ ปึ๊บ! คำสั่งทุกอย่างที่ขยับนี่ สมองสั่งหมดนะ แล้วมันสั่งอย่างไร กูไม่รู้ว่ามันสั่งอย่างไร มันเร็วขนาดไหน พอมันเร็วอย่างนี้ ศูนย์ประสาทมันควบคุมเรา แล้วศูนย์ประสาทนี่คือความจำ สมองส่วนไหนคือส่วนบังคับบัญชา มึงจำอะไรมาล่ะ แล้วพูดถึงถ้ามันดับหมดเลย ไม่ได้ใช้อะไรเลย แล้วจิตมันยังคิดได้อย่างไร

เราถึงบอกว่ามันกึ่ง หมายถึงว่า มันเป็นสภาวะของมนุษย์ ถ้าเป็นสภาวะของเทวดา เทวดานี้ไม่มีร่างกาย เป็นกายทิพย์ แล้วเขาคิดกันอย่างไร เขาทำกันอย่างไร เราถึงบอกว่า จิตนี่มันเป็นมาตรฐานที่ว่า มันจะอยู่ในสถานที่ใดก็ต้องมีจิต ถ้าไม่มีจิตมันก็ไม่มีสิ่งที่มีชีวิต จิตเป็นสิ่งที่มีชีวิตที่มันจะเคลื่อนไปในวัฏฏะ พอเคลื่อนไปในวัฏฏะ แล้วในร่างกายเราทำไมมีเซลล์ล่ะ ทำไมมีเม็ดเลือดล่ะ นี่อะไร ภูตรูป-มหาภูตรูป รูปใหญ่รูปเล็ก มันอาศัยเกิดในร่างกายเราอีก ทีนี้มันก็อาศัยในนี้อีก

ทีนี้พอพูดถึงสมองนะ พออธิบายให้เขาฟัง เขาบอกว่าเขาอยากเห็นจิตวิญญาณ เพราะเขาทำวิจัยเรื่องของวิทยาศาสตร์แล้วมันจบไม่ได้ เขาก็มานั่งภาวนาใหญ่ ภาวนาหลายวันอย่างไรก็ ไม่เห็น...อด! ทางวิทยาศาสตร์เขาจะพิสูจน์ตรงนี้กันไง

พออย่างนี้ปั๊บ คำว่าอัพยากฤตนี่ ด้วยความคิดของเรา อัพยากฤตมันไม่ให้ทุกข์ไม่ให้โทษกับใคร พออัพยากฤตมันเป็นสิ่งที่ดี เป็นสิ่งที่ไม่ให้โทษกับใคร ไม่ให้คุณกับใคร มันควรจะเป็นกลางโดยคุณสมบัติ แต่ความจริงมันไม่ใช่ มันเป็นกระบวนการของจิต

ดูสิ พวกเรานั่งกันอยู่นี่ ปวดเมื่อยหมดนะ ถ้านั่งอยู่นี้จะปวดเมื่อยตายเลย แล้วทำอย่างไรจะไม่ปวดล่ะ โดยธรรมชาติของมัน อิริยาบถ เห็นไหม พลังงานของมัน เพราะพลังงานของจิต คือจิต กระบวนการของมัน มันมีทุกข์มีสุข ถ้ามันมีทุกข์อยู่ตลอดเวลามันก็ไม่ไหว มีสุขตลอดก็ไม่ได้ มันก็มีอัพยากฤต คือมันปล่อยวางโดยธรรมชาติของมันเองเหมือนกัน ธรรมชาติของมัน มันอยู่กลางได้ แต่อยู่กลางอย่างนี้ อยู่กลางด้วยกระบวนการของมัน พระพุทธเจ้าบัญญัติไว้แล้ว

ทีนี้ถ้าในการปฏิบัติ ไอ้พวกนี้ใช้ไม่ได้หมดเลยนะ เพราะนี่เป็นกระบวนการของมันใช่ไหม กระบวนการคือสัญชาตญาณการเคลื่อนไหวของจิต แต่พระพุทธเจ้าบอกว่าธรรมะคือการสวนกระแส สมาธิไม่ใช่อุเบกขานะโว้ย! สมาธิคือสมาธิ คราวนี้เขาสอนกันว่า จิตคือธรรมดา ธรรมดา มึงจะตายด้วยธรรมดา มึงจะไม่มีอะไรติดมือมึงไปเลยโดยความเป็นธรรมดา

เพราะจิตมันเป็นอย่างนั้นอยู่แล้ว และมันเอากระบวนการของมัน คืองานรูทีนงานประจำของมันมาเสนอเรา แล้วเราจะต้องทำงานที่ควบคุมมัน เราเป็นฝ่ายบริหารใช่ไหม แล้วมีหน้าที่บอกว่า บริหารมันทำอย่างนี้ “เฮ้ย กูคุมนโยบายนะ กูจะสั่งให้องค์กรนี้มันเคลื่อนไหวไปอีกแนวทางหนึ่ง ไม่ใช่กระบวนการที่มึงทำกันอยู่นี้” แต่ที่เขาสอนกัน เขาบอกว่าเขาดูจิต เราบอกว่าพัฒนาการของจิตมันเป็นอย่างนี้ กระบวนการของมันเป็นอย่างนี้ แล้วมึงเอากระบวนการของมันมาสอนกัน พระพุทธเจ้าไม่ได้สอนอย่างนี้โว้ย! พระพุทธเจ้าไม่สอนอย่างนี้หรอก

อันนี้ถึงบอกว่าเป็นอัพยากฤต เราจะบอกว่า เวลาปฏิบัติไปนี้ มันจะมีขั้นตอนของจิต คือว่า มิติของความคิดมันมีอยู่ ๔ ระดับ โสดาบัน สกิทาคามี อนาคามี อรหันต์ มิติของความคิดที่ลึกตื้นนี้มี ๔ ระดับ พอปฏิบัติไป ความที่เราอยู่ในระดับไหน จิตของเราไปอยู่ในระดับไหน เหมือนกับตำแหน่งหน้าที่การงานของเรารับผิดชอบระดับไหน เราก็ต้องรับผิดชอบบริหารจัดการในหน้าที่การงานของเรา

ในโสดาบัน ในสกิทาคามี ในอนาคามี ความรับผิดชอบมันหลากหลาย มันละเอียดลึกซึ้งมาก พอลึกซึ้งมาก มันมีความตึงเครียดขนาดไหน เพราะมันเป็นอัพยากฤตของมัน เห็นไหม เราจะบอกว่าอัพยากฤตนี้ ในขั้นของแต่ละขั้นมันก็ละเอียดลึงซึ้งต่างกัน แต่ทีนี้คนที่มันไม่เคยปฏิบัติ หรือปฏิบัติโดยความคิดของเราที่เป็นวิทยาศาสตร์ มันก็คิดว่าอัพยากฤตก็คืออัพยากฤตไง มันคิดว่าเวทนาก็คือเวทนา ทีนี้พอครูบาอาจารย์ของเราที่ปฏิบัติจะบอกว่า มันจะมีเวทนานอก เวทนาใน เวทนาในเวทนา

เขาก็บอกว่านี่เป็นโวหาร พูดเป็นโวหาร ไม่มีตัวตน

ก็มึงไม่เคยปฏิบัตินะสิ ลองถ้ามึงมาปฏิบัติแล้วสิ

แล้วเขาก็บอกว่าเป็นโวหาร กายนอก กายใน กายในกาย โอ้โฮ!

คนพูดอย่างนี้แสดงว่าเขาไม่เคยรู้เคยเห็นสิ่งอะไรที่เป็นความจริงของเขาเลย

ถ้าเรารู้เห็นเรื่องในบ้านของเรา เรื่องในจิตของเรา เรื่องในบ้านของเรา เราก็คิดว่าเป็นความลับนะ แต่ถ้าในการปฏิบัตินะ จากใจดวงหนึ่งสู่ใจดวงหนึ่ง ในความเป็นอยู่ เห็นไหม ในบ้านของเรา จะเป็นบ้านในภูมิภาคใด บ้านรูปทรงใด บ้านก็คือที่พักอาศัย แล้วเราก็ต้องมีปัจจัยเครื่องอาศัยในบ้านของเราที่เราต้องใช้ในชีวิตประจำวันของเรา มันก็คืออันเดียวกันนั่นล่ะ รูปแบบจะทรงไหน จะรูปแบบใดก็คือบ้านพักอาศัย

ถ้ามันเข้าใจกระบวนการของจิตแล้วนะ จากจิตดวงหนึ่งสู่จิตดวงหนึ่ง ไม่มีความลับหรอก แล้วไม่มีจิตดวงใดจะแปลกประหลาดกว่าจิตดวงอื่น ไม่มี! เพราะอริยสัจมีอันเดียว อริยสัจมีหนึ่งเดียว ถ้าพูดถึงอริยสัจมันต้องเป็นความจริง ต้องเป็นอันเดียวกัน ไม่มีแตกต่าง เพียงแต่ว่า ย้อนกลับมาที่บ้านอีกล่ะ

อ้าว ก็ของผมไม่ใช่บ้าน ของผมเป็นคอนโดมิเนียมมันซ้อนๆๆๆ กันอยู่ มันไม่ใช่บ้าน

อ้าว ไม่ใช่บ้าน มันก็บ้านส่วนรวมโว้ย! ห้องใครก็ห้องมันสิ

คือตอนนี้คนมันจะแถ เราฟังคำนี้แล้วเรารับไม่ได้ ธรรมะอย่างนี้พระพุทธเจ้าสอนไว้แล้วสังคมลืมไป มีพวกเราคณะหนึ่งรื้อค้นขึ้นมาเจอ โอ้โฮ มึงเก่งขนาดนั้นเชียวหรือวะ! ใครๆ ก็บอกว่า พระพุทธเจ้าสอนไว้หมดแล้ว แต่ไม่มีใครรู้ใครเห็น เขาลืมกันไป มองข้ามกันไป เดี๋ยวนี้เรามาค้นมาเจอ

มันดูถูกไม่ได้นะ ๒,๕๐๐ กว่าปีนี่ กี่ชั่วอายุคน บางคนบอกว่าโลกจะแตกนะ เราบอกว่าไม่หรอก ๕,๐๐๐ ปี พอ ๕,๐๐๐ ปีแล้ว อีก ๒,๔๐๐ กว่าปี อย่างเราก็ ๑๐๐ ปี ก็อีก ๒๕ ชั่วอายุคน อีก ๒๔- ๒๕ รุ่นนะ แล้วนี่ จาก พ.ศ. ๑ มาถึง พ.ศ. ๒๕๕๒ นี่มันกี่ชั่วอายุคน แล้วไม่มีนักปราชญ์เลยหรือ ไม่มีนักปราชญ์ที่จะมารื้อค้น มึงจะมาเก่งคนเดียวเลยหรือ นี่พูดถึงเวลาเขาสอนกันนะ

คำว่าอัพยากฤตนี้ มันเป็นกลาง ตามศัพท์มันเป็นอย่างนั้น แล้วอัพยากฤตนี้ เวลาเราภาวนา คนภาวนาจะเห็นชัดมากเลย อย่างเช่นถ้าเราภาวนา พุทโธ พุทโธ พุทโธ พุทโธ แล้วมันเกิดความเจ็บปวดมาก ถ้าสติเราดีนะ เวลามันลงนะ ความเจ็บปวดจะหายหมดเลย จิตนิ่งหมดเลย เห็นไหม นี่เขาเรียกว่าสุขเวทนา แล้วเวลาเรานั่งไป มันจะปวดมากเลย โอ้โฮ ปวด นี่คือทุกขเวทนา ทีนี้เรา พุทโธ พุทโธ สติเราพร้อม สติเราดีมากเลย แต่มันจะปวดมันก็ไม่ใช่ มันจะปล่อยมันก็ไม่เชิง ไอ้ว่าจะปล่อยว่าง มันก็ไม่ว่างนะ ไอ้ว่าจะปวดมันก็ไม่ปวด มันชาๆ อยู่ “นี่อัพยากฤต” ชัดมากเลย อย่างนี้ฝ่ายปฏิบัติเราเรียกว่า “เวทนาสักแต่ว่าเวทนา”

สุขเวทนา ทุกขเวทนา เวทนาสักแต่ว่าเวทนา คือเวทนามันสักแต่ว่า แต่จิตมันไม่รับรู้ไง จิตมันรู้สึกตัวของมันอยู่ แต่เวทนามันก็แสดงตัวมันอยู่ แต่เพราะจิตนี้มีกำลังไม่พอ มันไม่สามารถปล่อยได้ มันจะชานะ เหมือนกับว่าเราโดนวางยาชา มันชาหมดเลยนะ ชาอยู่ รู้อยู่ว่าชาเฉยๆ ไม่รู้ว่าเจ็บไม่รู้ว่าปวด แล้วก็ไม่รู้ว่าสุขด้วยนะ ไม่รู้ว่าปล่อยวางด้วย ชาอยู่อย่างนั้น เวทนาสักแต่ว่าเวทนา นี่อัพยากฤต...อัพยากฤตในภาคปฏิบัติเลย

โยม๑ : ถ้าอย่างนั้น เวลาเราเข้าสมาธิจนไม่หายใจเลย แล้วเรารู้ว่าเรายังเข้าสมาธิอยู่ตรงนั้น อย่างนี้คืออะไร

หลวงพ่อ : ถ้าพูดถึงอย่างนี้ เวลาเราพูดแล้วมีคนเอาซีดีของเราไปฟัง แล้วก็ไปโพสต์ในเว็บไซต์กัน เขาบอกว่า หลวงพ่อสงบว่าอย่างนั้น หลวงพ่อสงบว่าอย่างนี้ไง หลวงพ่อสงบว่าส้มหล่น หลวงพ่อสงบว่ามันเป็นการฟลุก เพราะอะไร เพราะพอโยมปฏิบัติไปแล้วนี้ เหมือนแบบว่าเรายังไม่รู้ครบวงจรของมัน เราก็อธิบายไม่ถูก