ถาม : ผมนั่งสมาธิดูลมหายใจและภาวนาพุทโธปฏิบัติมานาน คือ นานแบบทำเป็นพัก ๆ ๆ แต่ทำมาตั้งแต่วัยรุ่น ตอนนี้ ๓๕ ปีแล้วครับ มีอยู่วันหนึ่งผมนั่งสมาธิดูลมแล้วภาวนาไปตามปกติ นั่งไปได้ประมาณไม่เกิน ๕ นาที อยู่ ๆเสียงรถราที่ผมได้ยินก็หายไป หายไปแบบดับสนิท เหมือนหูดับไปเลย แล้วความรู้สึกของกายก็เหมือนลอยอยู่ในที่มืดเคว้งคว้างความรู้สึกนี้เกิดขึ้นไม่กี่วินาที เพราะผมรู้สึกตกใจผมลืมตาออกจากสมาธิ อาการแบบนี้คืออะไรครับ

หลวงพ่อ: เห็นไหมอันหนึ่งพอนั่งไปแล้วมันจะเกิดมีอาการ เห็นไหม ตัวสั่นต่าง ๆ นี่คืออาการพื้นฐาน อาการแผ่นเสียงตกร่อง

ข้อ ๒. นั่งมานานแล้วนั่งพุทโธไปเรื่อย ๆ ดูลมไปเรื่อย ๆ แต่ถึงวันหนึ่งนั่งไปไม่ถึง ๕นาที อยู่ ๆ เสียงดับหมดทุกอย่างดับหมด นี่มันตรงข้ามเห็นไหม อันหนึ่งตกร่องในทางที่ว่าเราไม่พอใจ อันหนึ่งไปในทางที่ดี ถ้าอย่างนี้มันเป็นผลขึ้นมาโดยที่ไม่ได้ตั้งใจ คือเราไม่รู้วิธีการบังคับแต่จิตมันลงได้ พอจิตมาลงได้เราไม่รู้ว่ามันลงอย่างไร แล้วพอลงไปแล้วก็ตกใจอีก มันตกใจของมันเห็นไหม เสียงนี้ดับหมด กายหายไปอยู่ในความมืดที่เคว้งคว้างความรู้สึกนี้เกิดขึ้นไม่กี่วินาที เพราะผมรู้สึกตกใจเลยลืมตา

มันไม่มีเหตุผลตอบนะเวลามันลง มันก็ไม่มีเหตุผลของมันใช่ไหม แต่อันนี้มันไม่มีปัญหาเพราะถ้ารู้ว่ามันเป็นความจริงแล้วอยากได้อีก แต่มาเริ่มต้นอันนี้ เริ่มต้นอันแรกก่อน แต่ทุกครั้ง เห็นไหม แต่ช่วงที่มีความรู้สึกพุทโธเร็วขึ้น ทุกครั้งมีการภาวนาเป็นอย่างนี้ตัวจะสั่นมาก ก็รู้สึกตัวและพยายามบังคับกลับไปที่พุทโธตัวก็ยังสั่นอยู่ ช่วงเวลานี้จิตจะนึกให้เกาะพุทโธเห็นไหม พยายามนึกจะช่วยเหลือตัวเอง เพราะว่าโดยพื้นฐานของคน เช่น เราจมน้ำหรือเราตกลงไปในน้ำ เราก็พยายามกระเสือกกระสนเพื่อจะเอาตัวเราให้พ้นจากการจมน้ำ ระหว่างที่จิตนี้นึกว่าให้เกาะพุทโธไว้และบังคับอาการสั่น อาการสั่นก็หยุด สักพักพอเร่งคำภาวนาก็สั่นอีกจนต้องออกจากสมาธิ

เห็นไหม พอเร่งสักพักก็สั่นอีกตรงนี้เราจะย้อนกลับมาถึงอำนาจวาสนาของคน บอกว่ามันเป็นพื้นฐาน มันเป็นปัญหาของพื้นฐานนะ พื้นฐานของมนุษย์มันเป็นอย่างนี้ พื้นฐานของจิตมันเป็นอย่างนี้ การปฏิบัติเราคิดว่าทุกคนอยากปฏิบัติให้ดีขึ้นทั้งนั้น ทุกคนต้องการทำความดี ทุกคนบอกปฏิบัติแล้ว ทุกคนทำความดีแล้ว ทุกอย่างอย่าน้อยใจนะ ทำความดีไม่ต้องน้อยใจเลย ความดีแล้วไม่มีใครส่งเสริมเลย ทำความดีแล้วสังคมไม่เห็นยอมรับเลย แหม.. ทำอยู่ตั้งนานไม่มีความดีเลยเห็นไหม

เพราะทำความดีปั๊บเราก็ต้องความดีต้องมีคนรับรู้กับเรา ๆ เป็นความดี แต่มันไม่คิดไง มันคิดในมุมกลับ ๆ ของคน บางคนความรู้สึกหนา ความรู้สึกเบาบาง ความรู้สึกของคนมันแตกต่างกัน พอความรู้สึกของคนมันแตกต่างกัน พอความรู้สึกของคนมันแตกต่างกัน พอไปเห็นอารมณ์บางเรื่อง บางคนมีความกระทบรุนแรงมาก บางคนเห็นเรื่องเป็นปกตินะ บางคนจิตใจอ่อนไหว บางคนต่าง ๆ สิ่งนี้มันเป็นเพราะเหตุใด นี่พื้นฐานของจิตมันมีของมันมาอย่างนี้ ถ้าพื้นฐานของจิตมันมีมาแตกต่างหลากหลายใช่ไหม เวลาประพฤติปฏิบัติพื้นฐานของจิตเรานี้จะเป็นตัวฟ้องตรงนี้ไง สิ่งที่เกิดขึ้นก็เป็นพื้นฐานของจิตแต่ละดวงที่จะเป็นไปนี่แหละ นี้พื้นฐานของจิตมันไม่เหมือนกัน พื้นฐานของจิตแต่ละคนไม่เหมือนกัน คำบริกรรมมันหลักตายตัวใช่ไหม

เหมือนรถเนี่ย ดูสิ ทดเกียร์.. เขาเรียกเกียร์ ๑ ๒ ๓ ๔ เกียร์เขาทดมาพอดีของเขาอยู่แล้ว แต่ดูสิรถเก่า ๆ เวลาเข้าเกียร์มันออกรถได้ไหม ยิ่งเครื่องนะสภาพของเครื่องมันชำรุดมาก เข้าเกียร์เนี่ยเครื่องดับเลย เครื่องหมายถึงกำลังไง เกียร์หมายถึงเขาทดไว้ของเขาสมบูรณ์แบบแล้วใช่ไหม เกียร์ ๑ ๒ ๓ ๔ เขาทดไว้ของเขาดีอยู่แล้ว เครื่องรถรุ่นนี้อย่างนี้มันใช้เกียร์เหมือนกันรุ่นเดียวกัน เราจะบอกว่าคำบริกรรมพุทโธ อริยสัจ สัจจะความจริง มันเป็นเหมือนเกียร์รถนี่ไง สัจจะความจริง ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค มันเป็นสัจจะความจริงอันหนึ่งใช่ไหม แต่เครื่องยนต์มันมีกำลังพอไหมที่จะมาทดเกียร์นี้เพื่อใช้กำลังของมัน เพื่อจะให้เอากำลังของรถเคลื่อนที่ไป

จิตก็เหมือนกัน จิตเห็นไหมดูสิความรับรู้ของเราอารมณ์อ่อนไหว อารมณ์เข้มแข็ง อารมณ์ต่าง ๆ เหมือนกำลังเครื่อง ลูกสูบดี ทุกอย่างดี ๆ ดีหมดเลยนะ กำลังเครื่องดีหมด เกียร์ ๑ ๒ ๓ เกียร์ ๔ ยังออกตัวได้เลย ถ้าเครื่องกำลังดี ๆ นะเกียร์ ๔ ก็ยังออกตัวได้เลย แต่ออกตัวตามปกติเขาก็ออกรถเกียร์ ๑ กันนี่แหละ ถ้าจิตใจมันเข้มแข็ง ๆ เวลาที่เรานั่งพุทโธ ๆ ไป หรือคำบริกรรมต่าง ๆ ไป อาการที่เกิดขึ้นมันจะไม่เกิดสภาวะแบบนี้ แต่สภาวะแบบนี้เห็นไหม ดูสิเครื่องยนต์ของเราไม่มีกำลังเลย ใส่เกียร์ ๑ นะ เลียครัชอย่างดีเลย ออกหน่อยกระตุกปุ๊บดับเลย นี่ไงพุทโธ ๆ ๆ ไปทำไมมันวูบหายไปล่ะ พุทโธ ๆ ๆ ๆ ไม่เห็นมันได้เรื่องอะไรเลยล่ะ

นี่มันเป็นปัญหาพื้นฐานนะถ้าปัญหาพื้นฐาน ถ้าครูบาอาจารย์ประพฤติปฏิบัตินะ จะรู้ถึงปัญหาอย่างนี้ ถ้ารู้ถึงปัญหาอย่างนี้แล้ว ถ้าเรายังไม่สมควร เรายังไม่เข้มแข็งเห็นไหม เราเสียสละ เราทำทานของเรา เราเปิดใจของเรา เราถึงบอกพุทธศาสนาเถรวาทเรามันเป็น ๓ เส้า ทาน ศีล ภาวนา เห็นไหม ๓ เส้า นี้เราตั้งหม้อบนเตามันไม่เอียงหรอก ทานไม่จำเป็นนะ.. มหายานเขาก็บอกว่าทำทานไม่ได้ให้ปฏิบัติเลย ปฏิบัติเลย ดูสิ ๒ เส้า ดียังไม่แขวนหม้อไว้นะ แขวนหม้อไว้เดี๋ยวมันตกเลย นี่มันลอยไปเลยไง แต่นี้มัน ๒ เส้าเห็นไหม ปฏิบัติเลย นี่ ศีล แล้ว ภาวนาเลย แล้วมันจะอยู่ได้อย่างไร ไม่เห็นระบบของทาน แต่ระบบของทานมาดูสิ

เวลาครูบาอาจารย์บอกพระพุทธเจ้าเกิดมาจากไหน เกิดมาจากทาน พอเกิดมาจากทาน มันฝึกใช่ไหม การเสียสละ การฝึกนิสัยของเรา พอฝึกนิสัยของเราจิตมันมีพื้นฐานของมัน เนี่ยพื้นฐานของมัน มันเสียสละจนมั่นคงของมัน พอเจออะไรกระทบ เราทำของเรา ๆ มั่นใจของเราอยู่แล้ว เรามั่นใจว่ามือของเราไม่มีแผล สิ่งใดที่เกิดขึ้นเราสามารถที่จะเผชิญได้ทั้งนั้น

อาการอะไรที่มันเกิดขึ้นแล้วกระทบนี่ มันเรื่องของสังคม มันเรื่องของโลก เราก็เกิดมากับโลก เราก็อยู่กับเขานี่แหละ นี่เราอยู่กับเขาเราจะมี...ถ้าเราตื่นเต้นไปกับเขาเราก็เป็นปัญหาไปกับเขาใช่ไหม แต่ถ้าเรามีจุดยืนของเราใช่ไหม จุดยืนของเราเรื่องที่เกิดขึ้นมาแล้ว เราจะแก้ไขสิ่งนี้อย่างไร นี่ถ้าจิตมันเข้มแข็งมันเห็นจากสภาวะสังคม สภาวะต่าง ๆ สิ่งปัญหาที่เกิดขึ้น มันจะมีจุดยืนของมัน ๆ จะมีสติปัญญาแก้ไขไม่ตื่นตระหนกไปกับเขา

แต่ถ้ามันไม่มีสติ เวลาสิ่งใดเกิดขึ้นมามันก็เป็นปัญหาของเราด้วย ตื่นเต้นไปกับเขาหมดเลย จิตของเราถ้าเรากำหนดพุทโธ ๆ ๆ ๆ นี่ เราพยายามจะรักษาตัวเราเองนะ เพราะถ้าเราไม่กำหนดพุทโธ ธรรมชาติของความคิดมันแผ่กระจายออกไปทั่ว เราพยายามให้มันเกาะกับพุทโธไว้ก่อน พุทโธ ๆ ๆ ๆ พอพุทโธไปเห็นไหม กำลังของเครื่อง เครื่องยนต์กำลังมันไม่เข้มแข็ง เห็นไหมมันมีอาการ เห็นไหมเวลารถออกตัว ถ้าเราออกตัวไม่ดี เห็นไหมมันจะไหวทั้งหมดเลย บางทีมันสั่นไปทั้งคันเลย นี่ก็เหมือนกันพอมีอาการตัวตรงตัวสั่น

จะบอกว่าวิธีแก้.. ใช่ มันเป็นแผ่นเสียงตกร่องไหม ตกร่อง ๆ เพราะอะไร ตกร่องเพราะกำลังของเครื่องมันเป็นอย่างนี้ ถ้าเราไม่ได้ซ่อมเครื่องของเรา เครื่องของเรากำลังมันไม่พอ เวลาออกรถถ้ารถออกได้นะ ก็ออกได้แบบเฉียดฉิวเลยนะ โอ้โฮ! ประคองมันอย่างดีเลยกว่ามันจะออกตัวไปได้ นี่ก็เหมือนกันกว่าจะลงสมาธิได้ กว่ามันจะเป็นความสุขของเราได้ โอ้โฮ! เหงื่อไหลไคลย้อยนะ แต่ถ้ากำลังเครื่องของเขาดีก็ใส่เกียร์ ๑ นะเขาออกตัวไปได้สะดวกสบายของขาเลย

อันนี้มันวัดกันไม่ได้ มันวัดกันว่าอำนาจวาสนาของคน อำนาจวาสนาที่เราสร้างมาไม่เหมือนกัน มนุษย์เหมือนกัน คนเหมือนกันแต่ความคิดหลากหลาย ความคิดบางทีคนมันคิดอะไรจนเราแปลกใจนะว่าเขาคิดกันได้ขนาดนี้เชียวหรือเนี่ย เขาคิดอะไรเราคิดไม่ถึงนะ ว่าคนจะมีความคิดกันอย่างนั้น นี่ความคิดของมันหลากหลายขนาดนั้น แล้วสิ่งทิ่เกิดขึ้นมาอย่างนั้นมันเป็นสิ่งที่เขาสร้างของเขามา ถ้ากลับมาที่ตั้งสติ เราจะบอกว่าถ้ากำลังเครื่องเราอ่อนแอ การแก้แผ่นเสียงตกร่องมันก็ต้องพยายามสร้างฐาน อย่างเช่น พุทโธ

พูดบ่อยเห็นไหม เราขับไปบนถนน ส่วนใหญ่เราไปบนถนนมันจะมีสะพานเห็นไหม เขาทำสะพานคอสะพานเพื่อต่อข้ามสะพานไปถนนอีกฝั่งหนึ่ง มันก็จะเดินทางต่อไปได้ แต่ของเราพอถึงคอสะพาน ๆ มันขาด รถเราวิ่งคอสะพานขาดมันไปได้ไหม มันก็ตกคอสะพานนั้น พุทโธ ๆ ๆ ๆ ๆ ถึงเวลามันก็ตกคอสะพาน เราเปรียบคำว่า แผ่นเสียงตกร่อง แผ่นเสียงตกร่องคอสะพาน รถวิ่งมามันก็ตกตรงนั้นแหละ นี่พอตกตรงนั้นบ่อยครั้งเข้า ๆ ธรรมดาเราเห็นรถคนอื่นเขาวิ่งไปเขาก็ข้ามไปได้ เอ๊ะ.. เราก็วิ่งเหมือนเขา ทำไมเราไปไม่ได้ เราตกร่องตรงนี้ล่ะ ๆ ไอ้รถโดยทั่วไปมันเป็นวัตถุ มันเป็นวิทยาศาสตร์ที่เราเห็นได้ว่ารถมันข้ามสะพานไป ๆ อยู่อีกฝั่งหนึ่ง

ทีนี้ทุก ๆ คันก็วิ่งถนนเส้นเดียวกันใช่ไหม แต่นี้เวลาเราปฏิบัติถนน “เอโกธัมโม ทางอันเอก” ทางของเราจิตของเรา สิ่งต่าง ๆ มันเกิดขึ้นมาจากเรา เวลาเราตกคอสะพานเราตกของเราอยู่คนเดียว ไอ้คนอื่นทำไมมันผ่านไปได้ล่ะ แล้วมันก็มาน้อยเนื้อต่ำใจ ทำไมเขาก็ปฏิบัติ เราก็ปฏิบัติ เราปฏิบัติมาก่อนเขาด้วย เราเป็นคนชักชวนเขามาปฏิบัติเอง แต่เดิมเขาไม่เคยปฏิบัติเลย เราไปชวนเขามาทำไมรถเขาวิ่งไปโน้นแล้ว ไอ้เรายังอยู่ข้างหลังเขาอยู่เลยล่ะ มันเสียใจนะ เห็นไหมทั้ง ๆ ที่ผลอันนี้มันเกิดมาจากไหน เกิดมาจากอำนาจวาสนาของเราเอง อำนาจวาสนามันแข่งขันกันไม่ได้ แล้วมันแข่งขันกันไม่ได้ เราก็ดูแลของเราสิ ถ้าเราเข้าใจตรงนี้ปัญหาพื้นฐานไม่ต้องไปน้อยเนื้อต่ำใจ ไม่ต้องไปเสียใจ มันแข่งกันไม่ได้ ทีนี้การแข่งกันไม่ได้เราก็มาสร้างกำลังของเราไง

นี่คอสะพานนั้นเราต้องถมพุทโธ ๆ ๆ ๆ ถมคอสะพานนั้นให้เต็ม พุทโธ ๆ ๆ ๆ เหมือนกับเอาดินถม พุทโธ ๆ ๆ ๆ แล้วอยู่กับพุทโธไว้มันจะเกิดอะไร อาการอย่างไรช่างหัวมัน ๆ นะ เพราะคำว่า “ช่างหัวมัน” มันเป็นการแบบว่า กิเลสมันไม่มีเหตุมีผล เวลาเราคุยเหตุผลกัน แหม! เหตุผลร้อยแปดเลยนะ เพื่อจะแก้กิเลสไง กิเลสไม่ฟังหรอก มันมีเหตุผลดีกว่าด้วย เหตุผลที่เราสร้างมาขนาดนั้นนะ มันทิ่มทีเดียวเหตุผลนั้นล้มเลย นี่คำว่า พุทโธ พุทโธ เราไม่ฟังเหตุผลกิเลสไง

เราไม่ต้องหาเหตุผลทำไมเป็นอย่างนั้นทำไมเป็นอย่างนี้ พุทโธ ๆ ๆ ๆ ๆ ไปเนี่ย นี่คือเหตุแล้วล่ะ นี่คือข้อเท็จจริงที่เราจะถมคอสะพานของเรา พุทโธ ๆ ๆ ๆ แล้วรักษา... ถ้าจิตของเราอยู่กับพุทโธเห็นไหม ถ้าจิตของเราอยู่กับพุทโธไม่ออกไปรับรู้อำนาจวาสนา รับรู้สิ่งที่เป็นไป เครื่องยนต์เรากำลังไม่ดี เห็นเขาดูรถไหม ของเขานี่โอ้โฮ! รถของเขากำลังดี รถเขาถอยใหม่ป้ายแดงหมดเลย ไอ้รถของเรานะเครื่องจะพังอยู่แล้วนะ เห็นเขาวิ่งมาแล้วไปนั่งเสียใจ ไม่ต้องไปยุ่งกับใคร ถมพุทโธ ๆ ๆ ๆ รถเรากำลังไม่ดี เราก็ทำถนนให้มันดี ถนนทำให้มันเรียบร้อย รถเราจะได้ผ่านอันนี้เข้าไปได้

ทีนี้อาการตัวสั่น อาการต่าง ๆ มันพยายามจะดึงความรู้สึกของเราไปอยู่ที่ตัวสั่นนั้น เพราะอาการตัวสั่น อาการต่าง ๆ อาการแผ่นเสียงตกร่อง ประสาเราจะบอกว่าเป็นกรรมเก่ากรรมใหม่ เป็นสิ่งที่เราสร้างมาเป็นจริตนิสัย เช่น โยมทานข้าวกันโยมชอบกินอะไร โยมก็ชอบกินอยู่วันยังค่ำ เราจะเปลี่ยนอาหารมาให้โยมกินโยมชอบไหม โยมก็ไม่ชอบวันยังค่ำ

จิตที่มันได้สร้างบุญสร้างกรรมของมันมา อาการตัวสั่นอาการรับรู้ มันเป็นจริตนิสัย มันเป็นกรรม มันเป็นสิ่งที่จิตต้องรับรู้ แล้วเราเอาพุทโธ ๆ ๆ ๆ เอาทุกอย่างไปเปลี่ยนแปลงมัน เราเคยชอบกินอาหารอะไรล่ะ อันนี้อาหารกินแล้วอร่อยใช่ไหม แต่จิตมันไปรับรู้อาการสั่น อาการตกใจ มันไม่ใช่ของอร่อยเลย แต่มันก็ชอบ เห็นไหม เราบอกนี่คือเหตุผลแล้ว กำหนดพุทโธ ๆ ๆ ๆ คือเหตุผลแล้ว คือพยายามดึงพลังงาน ดึงกำลังของเครื่องทั้งหมด ให้มันมารวมตัวของมัน แล้วเราพยายามสร้างทางของเราขึ้นมา

ถ้า พุทโธ ๆ ๆ ๆ จนมันมีสติปัญญา มันควบคุม มันบริหารจัดการของมันได้ บริหารจัดการความรู้สึกของเราได้ รถนั่นจะผ่านไป ความรู้สึกนี้จะลงสู่สมาธิ ถ้าความรู้สึกนี้ลงสู่สมาธิเห็นไหม อ๋อ.. เราก็แก้ไขเหตุการณ์นั้นได้ นี่การแก้ไขไง พอครั้งที่หนึ่งทำได้ สองทำได้ สามทำได้ มันก็จะไปเทียบย้อนกลับไป เทียบกับตัวสั่นคราวนั้น ๆ คือเราขับรถมาถึงคอสะพาน แล้วเคยเห็นคอสะพานนี่ลึกมาก นั่งตัวสั่นเลย กลัวรถจะตกคอสะพานเห็นไหม เราถมจนเต็มแล้วอาการตัวสั่นมันไม่มี อาการตัวสั่น อาการตกใจ อาการต่าง ๆ มันจะหายไปเอง มันจะหายไปเองต่อเมื่อเราแก้ไขเหตุการณ์นั้นจนเป็นสิ่งที่ไม่น่าตกใจกลัว แล้วมันจะผ่านของมันไปเองเห็นไหม

นี่การแก้แผ่นเสียงตกร่อง ทีนี้การแก้แผ่นเสียงตกร่องแล้ว การแก้แผ่นเสียงตกร่อง การที่เป็นตัวสั่น อาการที่โยกเยก โยกคลอน เนี่ยอาการเหงื่อไหลไคลย้อย อาการกลืนน้ำลาย อาการคิดต่าง ๆ มันเกิดเหมือนกันมันเป็นจริตนิสัยของคน นี้คือปัญหาพื้นฐาน พื้นฐานของจิตเป็นอย่างนี้

แต่เมื่อก่อนที่โยมไม่ได้ปฏิบัติอย่างนี้หรือไม่ได้ทำอย่างนี้ ทำไมมันไม่เกิด ทำไมมันไม่เป็น มันไม่เกิดไม่เป็นเพราะเราไม่ได้เข้าไปเผชิญกับความจริง เราอยู่กับความจอมปลอม พระพุทธศาสนาสอนให้ปล่อยวาง พุทธศาสนาคือความว่าง ว่าง ๆ ๆ ว่างแบบขี้ลอยน้ำไง ว่างแบบไม่มีอะไรเลย จับต้นชนปลายไม่ได้ไง นี่เลยมันก็เลยไม่เกิดปัญหา เราจะแก้ตรงนี้ ถ้าไม่แก้ตรงนี้เขาจะบอกว่า ภาวนาพุทโธมันลำบาก พุทโธลำบากมาก ทำสมาธิไม่มีประโยชน์อะไรเลย ใช้ปัญญาแล้วมันจะมีปัญญา ๆ จะแก้กิเลสได้ ไม่จริง!

จะทำสิ่งใดก็แล้วแต่ เราจะแก้ไขสิ่งใดก็แล้วแต่ เราจะต้องไปสู่บ้านของเรา เราเกิดจากบ้านเราอยู่ในบ้าน เราเจริญเติบโตในบ้าน เราออกไปทำหน้าที่การงานเพื่อหาเงินกลับมาสู่บ้านของเรา ให้บ้านของเรา ให้ตระกูลของเรา ให้ครอบครัวของเรามั่นคงแข็งแรงขึ้นมา ถ้าตระกูลมั่นคงแข็งแรงขึ้นมา หน้าที่การงานของเราอาจจะพลาดพลั้งได้ เราอาจจะเปลี่ยนงานได้ เราจะเปลี่ยนอะไรได้ทั้งนั้น แต่ในบ้านของเรามันต้องอบอุ่น ในบ้านของเราอยู่ด้วยความมั่นคง

จิตก็เหมือนกัน อาการความคิด อาการต่าง ๆ ที่คิดออกมาที่ว่าเป็นการทำงาน เราออกไปทำงานเห็นไหม แล้วบ้านเรามีแต่ความทุกข์ บ้านเรามีแต่ปัญหา ในบ้านของเรามีแต่เชื้อโรค ในบ้านของเรามีแต่ความบกพร่องทั้งหมดเลย เราไปหาเงินจากข้างนอกมาขนาดไหน เราจะมาเลี้ยงครอบครัวในบ้านเราจะมีความสุขจริงไหม มันไม่มี ฉะนั้นสิ่งที่ไม่มีบอกเลยว่า ว่าง ๆ ๆ ๆ ๆ เราไปหาความว่างกันนอกบ้านไง เราไปหาความว่าง ในบ้านเรามีปัญหาใช่ไหม เราก็ไปเที่ยวเตร็ดเตร่ มีความสุขมีความเพลิดเพลินอยู่กับข้างนอกใช่ไหม เราได้แก้ปัญหาไหม เราไม่ได้แก้ปัญหาใด ๆ เลย การจะแก้ปัญหาเราต้องแก้ปัญหาในบ้านของเราให้ได้

ฉะนั้นการแก้ปัญหาในบ้านของเราได้ มันจะต้องมาสู่ฐีติจิต กลับมาสู่สมาธิ กลับมาสู่พื้นฐานของเรา ถ้ากลับมาสู่พื้นฐานของเรา ก็ต้องทำความสงบของใจเข้ามาก่อน ทำความสงบของใจเข้ามาก่อน ฉะนั้นการทำความสงบของใจเข้ามา พุทโธ ๆ ๆ หรือว่าการทำปัญญาอบรมสมาธิ มันไม่มีประโยชน์ มันทำไปก็ไม่ได้แก้ปัญหาอะไรเลย ถ้าคนไม่มีพื้นฐานไม่มีกำลังเลย ไม่รู้จักว่าบ้านของเราอยู่ที่ไหนเลย ไม่รู้จักสิ่งใด

เหมือนคนไม่มีบ้าน ไปนอนตามสนามหลวงเดี๋ยวนี้ไล่แล้วนะ สนามหลวงห้ามนอน แล้วจะไปนอนที่ไหนกัน สนามหลวงก็นอนไม่ได้ไม่มีที่นอนแล้ว อยู่ที่ไหนก็ไม่ได้ จะไปอยู่กันที่ไหน เร่ร่อนกันไปอย่างนั้นเหรอ ฉะนั้นถ้าพุทโธ ๆ ๆ ๆ กลับมาที่พุทโธ ๆ ๆ กลับมา นี่พอกลับมาพุทโธ ๆ ๆ ๆ เราจะเข้าบ้านของเรา บ้านใครบ้านมัน หลังเล็กหลังใหญ่ก็บ้านใครบ้านมัน ต้องเข้าบ้านของตัวเอง

ทีนี้การเข้าบ้านของตัวเอง มันก็อยู่ที่การสร้างมา การสร้างอำนาจวาสนามา การได้สร้างสิ่งต่าง ๆ มา จริตนิสัยคนแตกต่างหลากหลาย แต่โดยพื้นฐานมันจะเป็นอย่างนี้ เพราะคนเราเห็นไหม ถึงย้อนกลับมา.. พุทธศาสนาสอนว่า ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว สิ่งที่ทำมาเราทำของเราทั้งนั้น เราทำมา สิ่งต่าง ๆ พอเราจะเข้าไปสู่บ้านเรา เราเข้าไปสู่ปัญหาเดิมของเรา เข้าไปสู่ฐีติจิตของเรา เราเข้าไปสู่ต้นขั้วของเรา มันเข้าเผชิญกับความจริง เราจะบอกว่าเราต้องเผชิญกับความจริงกันนะ เราก็ต้องเผชิญกับความจริง และแก้ไขตามความเป็นจริง

สิ่งใดที่เป็นข้อเท็จจริงเราต้องเข้าไปแก้ไขตรงนั้น ไม่ใช่หนีความเป็นจริงของเราแล้วไปแก้ไขที่คนอื่น ปัญหาคนอื่นแก้ได้ง่ายมาก ปัญหาคนอื่น ๆ ใคร ๆ ก็แก้ไขได้ แต่ปัญหาของตัวเองทุกคนแก้ไม่ได้ แล้วการภาวนาจะกลับมาสู่การแก้ปัญหาของตัวเอง ถ้าต้องการแก้ไขตัวเองต้องค้นหาตัวเองให้เจอก่อน ฉะนั้นเราต้องพุทโธ ๆ ๆ ๆ แล้วทำความสงบของใจ เพื่อกลับไปสู่ข้อเท็จจริง กลับไปสู่ฐีติจิต กลับไปสู่ข้อมูลเดิม กลับไปสู่ปฏิสนธิวิญญาณที่พาเกิดพาตาย ที่ทำให้เราเกิดเราตายอยู่เนี่ย การภาวนาของเรา ๆ ภาวนาเพื่อไปชำระกิเลส ไม่ใช่ภาวนา…

พระพุทธศาสนามีอยู่ซึ่ง ๆ หน้าเลย เราอยู่กับพุทธศาสนา แต่เราปฏิบัติกัน แต่ปฏิบัติไปเร่ร่อนอยู่ข้างนอก ไปเร่ร่อนไม่มีสิ่งใดเลย ว่าง ๆ ว่าง ๆ อู๋! สบายมาก สุขมาก ไม่รู้ไปสุขกันอยู่ที่ไหน หาความสุขยังหาความสุขไม่เจอเลย แล้วก็มีความสุขมาก ๆ แล้วทำตามข้อเท็จจริงเห็นไหม มันจะเกิดอาการอย่างนี้ทุกคน นี่คือเรื่องพื้นฐานนะ ทุกคนจะเจอมากหรือน้อย เรากินอาหาร เราทำอาหารกินกัน เราไม่เคยเก็บล้างเลยเหรอ ทุกคนกินอาหาร อาหารจะสมบูรณ์ทุกวันเลยเหรอ มีเงินมหาศาลเลย อาหารบางที่เขายังส่งไม่ทันยังไม่ได้กินเลย

พื้นฐานของกรรม พื้นฐานของจิตมันมี… ทุกคน ครูบาอาจารย์ หลวงปู่มั่น ท่านถึงเป็นห่วงตรงนี้มาก แล้วท่าน...เห็นไหม หลวงตาท่านจะบอกว่า...หลวงปู่มั่นท่านเป็นพระอรหันต์ หลวงตาอยู่กับหลวงปู่มั่น ๘ ปีเห็นไหม เก็บเล็กผสมน้อย เป็นพระอรหันต์นะแต่ไม่ยอมทำผิดอะไรจากศีลเลย ไม่ยอมทำผิดเลย แม้จะแก่ชราภาพเป็นวัณโรคกินอาหารตอนเช้านี่กินไม่ได้ คนอายุ ๘๐ ปี แล้วเป็นวัณโรคกินอะไรไม่ได้เลย หลวงตาท่านพยายามเอาน้ำมะพร้าว ๆ ในเพลไปให้ท่านดื่มเพื่อประทังโรคภัยไข้เจ็บ ท่านบอกว่ากินไม่ได้ฉันไม่ได้ ทำไม.. ไอ้ตาดำ ๆ มันมองอยู่เห็นไหม ท่านเอาชีวิตท่านเป็นแบบอย่างเห็นไหม ไม่ยอมทำอะไรถือธุดงควัตร ฉันมื้อเดียว ฉันหนเดียว ฉันได้ก็ได้ไม่ได้ก็ไม่จำเป็นทั้ง ๆ ที่คนป่วยนะ เห็นไหม

เพราะอะไรเพราะท่านทำไว้เป็นแบบอย่าง เพราะท่านได้สมบุกสมบั่นมา เพราะท่านได้ผ่านวิกฤตในการประพฤติปฏิบัติมา ท่านรู้ว่ากำลังใจขนาดไหนมันถึงจะทำให้เราเอาชนะตัวเราเองได้ ถ้ากำลังใจอ่อนแอเราจะสู้ตัวเราเองอะไรไม่ได้เลย ทีนี้เราจะประพฤติปฏิบัติกันเพื่อเอาความจริงขึ้นมาเนี่ย พอเกิดอาการ อาการนี่มันแค่พื้นฐานมันหญ้าปากคอก เพียงแต่เริ่มต้นขึ้นมามันจะมีอาการ แต่หญ้าปากคอก มันทำให้พวกเราไม่มีกำลังใจแล้วล้มเหลวไปเลย

แต่ถ้าเรามีกำลังใจของเรา ๆ พยายามต่อสู้ของเรา ถ้าเราผ่านขั้นตอนอย่างนี้ไป พอมันเคยตัวสั่น มันเคยทำให้เราแผ่นเสียงตกร่อง คำว่า แผ่นเสียงตกร่องนะ มันก็ตกร่องวนอยู่ที่เก่า การปฏิบัติของเราก็วนอยู่นี้ ๑๐ ปี ๒๐ ปี มันไม่ไปสักที ๆ เป็นไหม คือ อาการแผ่นเสียงตกร่อง เราก็พยายามทำของเรา ดูสิเห็นไหม เมื่อก่อนไม่มีรถไฟฟ้า เราขึ้นรถเมล์เกือบเป็นเกือบตาย เดี๋ยวนี้มีรถไฟฟ้าลืมรถเมล์หมดแล้ว นี่ก็เหมือนกัน พอมันแผ่นเสียงตกร่องพอมันพ้นไปก็ขึ้นรถไฟฟ้าพรวดไปพรวดมา นี่ก็เหมือนกันถ้ามันแก้ตรงนี้จบมันก็ไปได้ ไม่ต้องไปห่วง รถไฟฟ้าไม่มีแต่รถเมล์เราก็นั่งรถเมล์กันเมื่อก่อนเราทำไมนั่งได้ล่ะ พอมีรถไฟฟ้ารถเมล์มองข้าม กูจะนั่งรถไฟฟ้า

นี่ก็เหมือนกัน ถ้าจิตมันหมุนอยู่ มันแผ่นเสียงตกร่องอยู่ มันก็เหมือนเรานั่งรถเมล์อยู่เราก็พยายามของเรา เพราะมันยังไม่มีรถไฟฟ้า แต่ถ้ามันพ้นจากตกร่องไปมันก็จะไปรถไฟฟ้า มันก็จะไปได้ มันเป็นปัญหาพื้นฐานนะ แล้วปัญหาพื้นฐานไม่ต้องไปคิดมาก คำว่าคิดมาก เราจะเปรียบเทียบกับคนโน้น เปรียบเทียบกับคนนี้ การเปรียบเทียบนี้มันเปรียบเทียบเพื่อเป็นกำลังใจนะ เปรียบเทียบว่า ดูสิ ทำไมเขาทำได้ เวลาเราปฏิบัติอยู่เราก็คิดอย่างนี้เหมือนกัน พระพุทธเจ้าก็คน หลวงปู่มั่นก็คน เราก็คน ท่านเป็นคนทำไมท่านทำได้ เราก็เป็นคนทำไมจะทำไม่ได้ ก็พยายามมุมานะ

แต่เวลามันท้อใจนะ เวลามันท้อใจ มันทุกข์ลำบากมาก ท่านก็บอกว่าความลำบากของเราสู้พระพุทธเจ้าไม่ได้หรอก สู้หลวงปู่มั่นไม่ได้หรอก สู้ครูบาอาจารย์ของเราไม่ได้หรอก เพราะครูบาอาจารย์ของเราท่านลำบากมากกว่าเรา เพราะสังคมยังไม่ยอมรับ สังคมเขาไม่เชื่อถือศรัทธา สังคมเขาไม่เห็นด้วยกับการประพฤติปฏิบัติ สังคมเขาเห็นด้วยในทฤษฎีในการศึกษา ในการว่ามีปัญญา ๆ ทางโลก เขาไม่คิดหรอกปัญญาที่มันลึกซึ้งขึ้นมา ปัญญาในการภาวนา ปัญญาการถอดถอนกิเลสมันเป็นอย่างไร

เนี่ยครูบาอาจารย์ของเราท่านใช้ชีวิตทั้งชีวิตเลย หลวงปู่มั่นท่านใช้ชีวิตทั้งชีวิตเลย หลวงตาคิดถึงหลวงปู่มั่นทีไรนั่งร้องไห้ทุกทีว่าหลวงปู่มั่นท่านปฏิบัติมาจนท่านนิพพานไป ท่านไม่เคยอยู่ในเมืองเลย ท่านอยู่ในป่าในเขามาตลอด ท่านอยู่ในป่าในเขาท่านทำชีวิตท่านเป็นแบบอย่างมาตลอด ท่านต่อสู้กับกิเลสของท่าน ท่านต่อสู้กับอุปสรรคจากสังคมที่บีบคั้น ต่อสู้มาทุก ๆ อย่างเลย ท่านทำของท่านมาเป็นคติแบบอย่างให้เราประพฤติปฏิบัติ

แล้วเรามาประพฤติเนี่ย ดูสิ มาเนี่ยทางสังคมเขามีให้พร้อม ทุกอย่างมีให้พร้อมแล้วเราทำอะไรกัน นี่ถ้าเราจริงของเรา เราดูแบบอย่างนั้น พอดูแบบอย่าง อย่างนั้นปั๊บ มันก็ย้อนกลับมานะ ท่านก็คน เราก็คน แต่เวลาทุกข์ท่านทุกข์กว่าเรามากเยอะแยะเลย มันก็สร้างกำลังใจให้เราขึ้นมาเห็นไหม สร้างกำลังใจของเราขึ้นมา เนี่ยถ้าเราไม่สร้างกำลังของเราเลย เราจะรอแต่.. นักมวยบอกให้พี่เลี้ยงต่อยแทนมันไม่มีนะ พี่เลี้ยงให้น้ำนักมวยได้ แต่เวลาต่อยนักมวยต้องเข้าไปต่อยเอง นี่นักมวยจะให้พี่เลี้ยงต่อยให้ พี่เลี้ยงต่อยให้ที มันจะนั่งอยู่ในมุมไง

จิตมันเวลาภาวนาเห็นไหม มันไม่ทำ โน้นก็ไม่ดี นี่ก็ไม่ดี ไม่มีใครช่วยกูเลย ทุกข์นะ คิดย้อนกลับนะปัญหาอย่างนี้เราคิดย้อนกลับมาแล้วมันจะมีกำลังใจ กำลังใจมันจะเกิดขึ้นมา แล้วเกิดขึ้นมาเราจะสู้ได้ ไม่มีอะไรหรอก ไม่มีใครทำให้เราได้หรอก ไม่มีใครจะมาเกื้อกูลเราได้ขนาดนี้ ครูบาอาจารย์เรานี้เกื้อกูลเรามาก คำว่า เกื้อกูล คือเกื้อกูลจากความรู้สึกนะ เกื้อกูลจากความเป็นห่วง อาลัยอาวรณ์ เกื้อกูลจากความถนอมรักษา ถนอมรักษาอะไร ไม่ได้ถนอมรักษาเรานะ ถนอมรักษาข้อวัตรปฏิบัติไง กติกาข้อปฏิบัติถนอมรักษาไว้ ให้พวกเรามาก้าวเดินไง

นี่ทางอันเอก ไม่ถนอมรักษาก็อุ้มหนูไปทีสิ หนูยังภาวนาไม่ได้เลย นักมวยต่อยเอง ไม่มีให้พี่เลี้ยงมาต่อยแทนหรอก นักมวยต้องออกต่อยเอง ครูบาอาจารย์ท่านดูแลขนาดนั้นนะ อันนี้ ใช่! แผ่นเสียงตกร่อง แต่แผ่นเสียงตกร่องอันนี้มันเป็นศัพท์ของเราเอง เพราะเราก็เป็นไง เราเป็นปัญหาอย่างนี้มาเยอะ แล้วเราก็พยายามมาเทียบเคียง คำว่าเทียบเคียงคือศัพท์ของเรา คือพยายามพูดกับตัวเอง นี้คืออาการอย่างใด อาการอย่างนี้มันเปรียบเหมือนอะไร แล้วพอเราบอกนี่มันแผ่นเสียงตกร่อง เพราะมันวนมาที่เก่าทุกทีเลย มันวนกลับมาที่เดิม จนแผ่นเสียงตกร่องนี้ตกภวังค์ ตกภวังค์จิตหายไป จิตไม่รับรู้ นี้แผ่นเสียงตกร่องทั้งนั้น แล้วเราพยายามแก้ของเราไง เราแก้ของเรามา เราแก้ของเรามาแล้ว

เพราะฉะนั้นอาการอย่างนี้พอแก้.. การปฏิบัติส่วนใหญ่จะเจอหมดนะ และเวลาคนที่เขาเจอแล้ว พอเขาไปเจอปัญหาที่ใหญ่กว่า คือเวลาปัญญาออกไปพิจารณา หรือเกิดปัญหาสิ่งใด ปัญหาอย่างนี้เลยกลายเป็นปัญหาเล็กน้อย เขามองข้ามกันหมดไง แต่ปัญหาอย่างนี้มันจะเป็นปัญหากับผู้ปฏิบัติใหม่ ผู้ที่ยังไม่มีหลักเกณฑ์ พอเจอปัญหาแบบนี้ไปก็น้อยใจไง พอเจอปัญหาอย่างนี้ไป โอ๊ะ! ปฏิบัติทำไมไม่มีความสุขวะ ปฏิบัติแล้วต้องร่มเย็นสิ ทำไมยิ่งปฏิบัติยิ่งร้อน ยิ่งปฏิบัติยิ่งทุกข์ เอ้า.. ก็ความจริงน่ะ ความจริงมันเป็นอย่างนี้ สู้นะเดี๋ยวจะรู้ สุขหรือทุกข์ไง ที่สุดแห่งทุกข์ พอที่สุดแห่งทุกข์ทำลายหมดแล้วนะจบกันที กับเจอความทุกข์แล้วหลบหลีกมัน แล้วไม่จบสักที แล้วจะไปเจอข้างหน้าอีกนะ ข้างหน้าจะไปเจอมันอีกจะสู้ไม่สู้ นี่คิดถึงกับเรานะ นี่สู้มันนะ อันนี้พูดถึงแผ่นเสียงตกร่อง

ฉะนี้ไอ้ที่ว่านั่งดูสมาธิ ๒.มีวันหนึ่งนั่งสมาธิดูลมภาวนาไปตามปกติ นั่งไปถึงประมาณ ๕ นาที อยู่ ๆเสียงรถราที่ได้ยินก็หายไป ดับสนิทหูดับเลย ความรู้สึกมีกายเลื่อนลอยอยู่ในมุมมืดเคว้งคว้าง ความรู้สึกนี้เกิดขึ้นไม่กี่นาที ผมรู้สึกตกใจมากอาการแบบนี้ คืออะไรครับ