คุณวุฒิ
พระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต

ถาม-ตอบ ปัญหาธรรม วันที่ ๒๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓
ณ วัดป่าสันติพุทธาราม (วัดป่าเขาแดงใหญ่) ต.หนองกวาง อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

ถาม : การภาวนาขั้นต้น กระผมได้ภาวนาเริ่มต้นด้วยการบริกรรมพุทโธ แต่ไม่จริงจัง ทำๆหยุดๆมาตั้งแต่เด็กหลายครั้ง เคยพบอาการที่นั่งๆอยู่แล้ว มีอาการที่เหมือนความรู้สึกจิตกับกายมันแยกออกจากกัน บางครั้งเป็นตอนนั่งภาวนา บางครั้งเป็นตอนนั่งเล่นๆ เช่น นั่งพักผ่อน ต่อมามันเปลี่ยนจากพุทโธไปเป็นลมหายใจของมันเอง ก็เลยนั่งภาวนาโดยอาศัยลมหายใจเป็นเครื่องอยู่ ปัจจุบันทำทุกวัน สวดมนต์นั่งภาวนาและเดินจงกรม การนั่งภาวนาช่วงหลังนี้ หลังจากนั่งได้ไม่ทันนาน จิตก็รวมลงได้แบบเบาๆเกือบทุกวัน รู้สึกว่าสงบ สว่าง บางวันรู้สึกเหมือนจิตกับกายแยกกันอยู่กันต่างหาก แต่บางวันก็รู้สึกเหมือนเพียงสงบอยู่กับความสว่าง บางทีก็ยกกระดูกขึ้นมาดูแต่ละวันไม่แน่นอนเหมือนกัน มีบางครั้งที่รู้สึกว่า คำพูดที่พูดออกจากปากกับจิตใจมันขาดออกจากกันไม่ผูกมัดกัน เหมือนไม่ได้พูดออกจากตัวเรา ต่างจากการพูดในเวลาปกติแต่เป็นอยู่ไม่นานเกิน ๑ นาทีก็กลับมาเหมือนเดิม ขอโอกาสให้อาจารย์เมตตาวินิจฉัย สุดท้ายแล้วแต่จะพิจารณา

หลวงพ่อ : ไอ้ของอย่างนี้นะเวลานั่งไปเนี่ย เวลาจิตมันสงบ มันก็สงบได้บ้าง ถ้างั้นการภาวนาขั้นต้นนั่งมาตั้งแต่เด็กเห็นไหม แล้วจิตกับกายบางทีมันแยกออกจากกันความรู้สึกเนี่ยมันเป็นไปได้ร้อยแปดนะ ความรู้สึกของคนมันเป็นไปได้ร้อยแปด พอดีเรานั่งไปเหมือนความรู้สึกว่ากายกับจิตมันแยกออกจากกัน เป็นเหมือนกับความรู้สึกเห็นไหม เป็นเหมือนกับความรู้สึกแต่ไม่ใช่ความจริง ถ้าความจริงเนี่ยการที่กายกับใจแยกออกจากกันได้ ขันธ์ ๕ ไม่ใช่เรา เราไม่ใช่ขันธ์ ๕ ขันธ์ ๕ไม่ใช่ทุกข์ ทุกข์ไม่ใช่ขันธ์ ๕ เนี่ย มันจะเป็นกิจจะลักษณะ มันเป็นไปตามความเป็นจริง อย่างเช่นเราเป็นผู้ใหญ่ทำงาน มันจะมีผลงานของมัน แต่เด็กทำงานเนี่ยทำงานแบบเล่นสนุก นี้ว่าคำว่าเล่นสนุกเด็กมีอำนาจวาสนาของเด็กเกิดมาเห็นไหม พ่อแม่รักพ่อแม่ดูแลอันนี้หนึ่ง

สองเกิดจากเด็กที่มีอำนาจวาสนาบารมีต่างกัน สังเกตได้ไหมว่าเด็กบางคนเกิดมาจะมีไอคิวดีมาก เด็กบางคนเกิดมาปานกลาง เด็กเกิดมาบางคนเห็นไหมว่าพ่อแม่ เลี้ยงยากว่างั้นเถอะ นี่มันเป็นบารมีของเขาเหมือนกัน เวลาเกิดมานี่มันมีบารมีของพ่อแม่ด้วย บารมีของลูกด้วยแต่มันบาลานซ์กัน บาลานซ์กันโดยธรรม ถ้าบาลานซ์กันโดยธรรมเราเกิดเป็นพ่อ เป็นแม่ เป็นลูกกัน แต่ในตัวของตัวเองทุกคน คือทุกดวงจิตเนี่ยมันมีกรรมของมันแต่ละดวงไม่เหมือนกัน แต่ละดวงนี้มันเกิดขึ้นมาเห็นไหม สิ่งที่มันเป็นเด็ก พอเป็นเด็ก พอภาวนาเนี่ยบางวันก็กายกับจิตแยกออกจากกัน พอมันนั่งสบายๆก็แยกออกจากกัน บางทีทำเกือบเป็นเกือบตายมันไม่ได้ ถ้าอาการอย่างนี้เวลามันเกิดขึ้นมาเราจะบอกว่า อาการของส้มหล่น ส้มหล่นมันหมายถึงอำนาจวาสนาบารมีของคนๆนั้น เวลาคนๆนั้นมีอำนาจวาสนาบารมีพอไปถึงจุดนั้นปั๊บมันจะแยกกัน จะแยกกันอย่างนี้ คำว่าส้มหล่นคือเราควบคุมไม่ได้ไง เราควบคุมมันไม่ได้เราบริหารจัดการมันไม่ได้หรอก ถ้าเราควบคุมบริหารจัดการไม่ได้เนี่ย มันเป็นมรรคไม่ได้หรอก

เพราะการเป็นมรรคเนี่ย มันเป็นสมาธิ สมาธิมีสติควบคุมทั้งหมดเวลามันเป็นปัญญาเกิดขึ้นมาเนี่ยมันจะมีสติควบคุมไปทั้งหมด ทีนี้อาการเกิดขึ้นมาอย่างนี้ เพราะถ้าอาการเกิดขึ้นมาอย่างนี้แล้ว ถ้าเราพิจารณาแล้วเนี่ย มันเหมือนกันไง หลวงตาบอกว่า สมมติมันมีน้อย สมมติคือภาษาพูดนี่ภาษาตายตัว พอพูดภาษาตายตัวเนี่ยความรู้สึกของคนมันกว้างขวางมากกว่านั้น พอกว้างขวางมากกว่านั้นปั๊บ คนไปรู้ไปเห็นเข้า แล้วมาพูดเป็นคำๆเดียวกันไง

เห็นไหม อย่างเช่นเด็กพูดเนี่ย เด็กไปไหนกลับมาก็บอกพ่อแม่ว่าไปข้างนอกกลับมา ทีนี้คนในบ้านไปไหนกลับมาก็บอกไปข้างนอกกลับมาหมือนกันทุกคนเนี่ย แต่… แต่เด็กมันไปเที่ยวไปเล่นของมัน ผู้ใหญ่ไปทำธุรกิจของเขา เห็นไหม ผู้ใหญ่ ออกไปแล้วกลับมาเนี่ย ใช่ ออกไปแล้วกลับมาเหมือนกัน แต่ไปทำธุรกิจไปทำหน้าที่แตกต่างกัน

การที่บอกว่ากายกับจิตแยกออกจากกัน เวลาคนพูดกัน โยมพูดกันเนี่ยเราไม่ฟังหรอก เราฟังนะ โอ้โฮ ใครมาก็บอกว่า จิตแยกออกจากกันเลย อู๊ย ปล่อยวางหมดเลย เราฟังไว้เพียงแต่ฟังไว้เป็นภาษาพูดไง โทษนะไม่เชื่อหรอก ไม่เชื่อเพราะอะไรไม่เชื่อเพราะมันทำอย่างนั้นนะ คนจะทำอย่างนั้นได้จริง คนลงทุนลงแรงอย่างเช่น อย่างดีๆเนี่ยเราเดินออกไปกลับมา เราบอกเราได้เงินมาล้านนึงเนี่ย ใครจะเชื่อไหมว่าเราได้เงินมาด้วยวิธีการใด โยมเดินออกไปแล้วเข้าบ้านบอกมีเงินมาล้านนึง โยมเชื่อไหม แล้วล้านนี้มาจากไหนละ แต่ถ้าคนเขาไปเบิกเงินมาล้านนึงจริงๆนะ เขาไปธนาคารเขากดมาล้านนึง กลับมาบ้านบอกได้มาล้านนึงเนี่ยเขากดมาล้านนึงจริงๆ เนี่ยจะเชื่อนี่เราจะต้องดูตัวเงินว่ามันมีตัวเงินจริงรึเปล่า แล้วไปกดมาโดยสิทธิของเรา หรือเอาบัญชีไปแอบโกงใครมาหรือเปล่า

คำพูดคำนี้หมายถึงว่า เวลากายกับจิตแยกออกจากกันนี่อย่างไร ทำไมถึงแยกมีเหตุมีผลอย่างไรถึงแยก เราออกไปเราจะเบิกเงินธนาคารเนี่ย ในธนาคารมีเงินอยู่หรือเปล่า ที่ให้เราไปเบิกน่ะ ในธนาคารเรามีเงินไม่ถึงไปเบิกนะ เขาตีกลับหมดละไม่ให้เบิกหรอก แต่ถ้าในธนาคารเราเงินล้นเหลือนะเราจะเบิกเล็กๆ น้อยๆ นะสบายมากเลย

ฉะนั้นกายกับจิตแยกจากกันเนี่ย มันต้องมีพื้นฐาน โธ่ คนภาวนานะ ครูบาอาจารย์ท่านบอกคนภาวนาเนี่ย ดูออกง่ายๆ เลยถ้าภาวนานี่สติสัมปชัญญะมันจะดีมาก เวลาเขามาจะนั่งสงบเสงี่ยมของเขา ไอ้เราภาวนามาเนี่ย โอ้โฮ ยิ่งกว่าเด็ก เด็กมันคึกคะนองใช่ไหม เรามาถึงวัดนะเนี่ยนักภาวนานะ แต่อยู่กัน อู้หูย… คลุกคลีกันอย่างนี้ อย่างนี้ไม่ใช้นักภาวนา นักภาวนานะ จิตของเขานี่ ความสงบของเขานี่ เขาจะดูแลของเขาอย่างไร แล้วเขาดูแลของเขามาแล้วเนี่ย เวลาเขาแสดงออก เขาแสดงออกอย่างไรแล้วแสดงออกมาเนี่ย นี้ไงดวงตาเป็นหน้าต่างของใจ ความคิดของเราคิดอย่างไรดวงตามันแสดงออกมา ความรู้สึกในจิตเนี่ยจิตมันมีอย่างไร มันแสดงออกมาอย่างไรมันจะเป็นจริงของมันอย่างนั้น

ถึงบอกว่ากายกับจิตแยกออกจากกันเนี่ย นี่ให้วินิจฉัย วินิจฉัยก็บอกว่า สิ่งที่เป็นนี่นะ มันเป็นแบบว่าคนมีบุญ คนมีบุญทำอะไรก็ประสบความาสำเร็จไปเรื่อยๆ คนมีบาปทำอะไรมีแต่ความทุกข์ความยาก ทำอะไรมีแต่อุปสรรคไปทั้งนั้นเลย การภาวนาของเรา… เนี่ย บัว๔ เหล่า บัวใต้น้ำ บัวเหนือน้ำ บัวระดับน้ำ นี่บัว๔ เหล่า จิตของเราถ้ามันมีกุศลขึ้นมามันจะดีไปหมด แต่..แต่ชั่วคราว ความดีความชั่วของคนนะ มันใช้ไปแล้วมันหมดไง ไม่ใช่ว่าเราทำความดีนะดี… เรายกตัวอย่างบ่อยนะ เช่น อาจารย์สิงห์ทอง อาจารย์สิงห์ทองเนี่ยเป็นคนดื้อ เวลาจะบวชนะ หลวงตาเล่าให้ฟัง เวลาจะบวชญาติพี่น้องบอกว่า บวชไม่ได้หรอก ถ้าเอ็งบวชครบพรรษานึงนะ ให้กลับมาขี้รดที่นอนของญาติ ท้าพนันกันนะ เอ้าก็ไปบวชภาวนา พอภาวนาไปนะ สวดมนต์สมาธิก็ลง จะทำอะไรมันดีไปหมด สมาธิมันง่ายๆสบายไปหมด เอะ อย่างนี้บวชตลอดชีวิตก็ได้

มันมีความสุขนะเวลาคนมันประสบความสำเร็จ มีความพอใจมันมีความสุขทั้งนั้นนะ ถ้ามีความสุขอย่างนี้เราอยู่ตลอดชีวิตก็ได้ มันมั่นใจปั๊บปฎิญาณตนเลย ตั้งสัจจาธิฏฐานว่าจะบวชตลอดชีวิต ไม่สึกอีกแล้วเท่านั้นแหละ สมาธิหายเกลี้ยงเลย หายหมดเลย ก็แต่เดิมก็อยู่ชั่วคราวอยู่เพื่อจะสึก เพื่อความสบายใจ กิเลสนะอย่างว่าแหละ กิเลสมันได้เขกหัว กิเลสมันนอนหลับสบายดี

ด้วยอำนาจวาสนาด้วย พออาจารย์สิงห์ทองนั่งเครื่องบินมากรุงเทพแล้วตก เผาแล้วเป็นพระธาตุ คือบารมีพระอรหันต์ ท่านจะได้เป็นพระอรหันต์ เพราะจะได้เป็นอยู่แล้ว บารมีเต็มมา พอเต็มมา พอจะบวชเพราะคนจริงคนจัง ญาติพี่น้องบอก เอ็งบวชไม่ได้หรอก ถ้าบวชเอ็งอยู่ไม่ได้หรอก ท้าพนันกันนะว่าถ้าบวชได้พรรษานึงเนี่ยให้กลับมาขี้บนที่นอน ท่านก็กลับนะ นี่หลวงตาเล่าเอง ท่านก็กลับไปที่ท้าพนันนะแล้วไปขี้ใส่ที่นอน ที่ได้สัญญากันไว้จริงๆ ท่านทำจริงๆ ด้วย

อาจารย์สิงห์ทองเนี่ยท่านนิพพานไปแล้ว ท่านเป็นสิ่งที่ทำแล้วประสบความสำเร็จ เราเอามาเป็นคติเป็นตัวอย่างเป็นคติธรรมให้เราเชื่อมั่น ให้เราได้มีความภูมิใจ ให้เราได้เห็นตัวอย่างที่ดีงาม ที่ผู้ทำแล้วประสบความสำเร็จไปแล้ว แต่ชีวิตของท่านที่จะประสบความสำเร็จนั้น ท่านบอกว่า พอจะตั้งสัจจาธิฏฐานว่าจะบวชตลอดชีวิตแล้ว เพราะมันง่ายมาก โอ้โฮ สวดมนต์ก็ทำสมาธิได้ สวดมนต์ก็จิตลงนะ จะทำอะไรก็สมาธิลงหมด โอ้โฮ มันดีไปหมดเลย สุดยอดเลย ถ้าอย่างนั้นเราทำได้อย่างนี้ก็ตั้งสัจจะเลยว่าจะไม่สึก จะบวชตลอดชีวิตเท่านั้นก็หมดเลย เกลี้ยงเลย แล้วก็มาล้มลุกคลุกคลาน มาฝึกขึ้นมาเอาจริงขึ้นมา เพราะตั้งสัจจะแล้ว

นี่เราจะบอกว่า ถ้ามีบารมีอย่าเข้าใจว่ามันจะอยู่กับเราตลอดไปนะ เงินทองใช้จ่ายไปมันก็ร่อยหรอไปเป็นธรรมดา ความตั้งใจความจริงจังของเราความอุกฤษฏ์ของเรามันใช้ไป มันก็เสื่อมมันก็กัดกร่อนใจเราเป็นธรรมดา ใจเรานี่จะโดนกัดกร่อน ใหม่ๆก็ทำด้วยความมั่นคงด้วยความจริงจังด้วยความมุมานะ แล้ววันเวลาก็จะกัดกร่อนใจไปเรื่อยๆ กัดกร่อนใจเราไปเรื่อยๆ แล้วเราก็จะไม่สู้

ฉะนั้นบอกว่า เวลาพิจารณาไปแล้วกายมันแยกเลย มันทำได้ง่าย เนี่ยอย่างนี้จะหลอกมาให้บวช พอบวชเสร็จแล้วนะ ภาวนาไม่ได้ก็มานั่งคอตก ของอย่างนี้มันต้องเพิ่มไง ต้องทำบ่อยๆทำมากๆเข้า ฉะนั้นว่ากายมันแยกนี่ มันแยกได้ เราจะบอกว่ามันเป็นไปอย่างที่เขาพูดมาเนี่ยมันเป็นไปได้ แต่มันเป็นเรื่องผิวเผินนะ มันเป็นเรื่องผิวๆเผินๆ มันเป็นเรื่องความรู้สึก มันไม่ลงสู่ฐีติจิต มันไม่ลงสู่สมาธิ ถ้าจิตลงสู่สมาธิแล้วจิตออกทำงานมันจะไม่ทำงานแบบเราทำงานกัน โดยสามัญสำนึกเราเหมือนเด็กๆเลยเล่นขายของไปวันนึง พ่อแม่ก็ตบมือให้ เด็กมันทำอะไรประสบความสำเร็จ พ่อแม่ดีใจ เด็กก็เฮไปทั้งวัน

เราภาวนากันเป็นอย่างนั้นนะตอนเนี้ย อะไรก็สบายๆว่างๆเนี่ย เด็กเล่นขายของไม่ใช่ความจริง ถ้าจะเป็นความจริงนะมันจะต้องเป็นผู้ใหญ่อาบเหงื่อต่างน้ำ เด็กมันเข้ามาในนี้เด็กส่งเสียงดัง เด็กเล่นกันเนี่ยมันไร้เดียงสา ทุกคนจะดีใจมีความสุขทั้งนั้นนะ ถ้ามีผู้ใหญ่อยู่คนนึงแก่จะเข้าโลงอยู่แล้วนะมาส่งเสียงดังอยู่ตรงนี้นะ แล้วมานอนกลิ้งเนี่ย โยมเห็นว่าเป็นอย่างไร เราต้องอัปเปหิเขาออกไปใช่ไหม มันทำอย่างนั้นไม่ได้

จิตก็เหมือนกัน ในเมื่อมันเป็นเด็กไร้เดียงสาเนี่ย ว่างๆนั่งสมาธิขึ้นง่ายๆนี่มันเป็นเรื่องฝึกหัดพื้นฐานที่เด็กมันเริ่มทำงาน ทุกคนภาวนาต้องเป็นแบบนี้นะไม่ใช่ว่าทุกนิยมอะไรๆก็ต้องเคร่งครัด ไอ้นี่พูดเวลาพูดก็พูดกันไปอย่างนั้นนะ แต่การภาวนาเนี่ยจะเคร่งครัดไม่เคร่งครัดมันก็เริ่มต้นจากเด็กไร้เดียงสาทั้งนั้นนะ มันเริ่มต้นจากสามัญสำนึก เริ่มต้นจากอารมณ์เรานี่แหละ เริ่มต้นจากความทุกข์เรานี่แหละ เริ่มต้นจากสิ่งที่มันกวนใจเรานี่แหละ ในการปฏิบัตินะ มันไม่ใช่อย่างอื่นหรอก แต่มันต้องพัฒนามันขึ้นไป มันถึงจะเป็นสัจจะความจริงไง

ฉะนั้นเดี๋ยวมันก็ว่างเดี๋ยวมันก็ปล่อยวางเนี่ย ตั้งสติไว้แล้วกำหนดพุทโธหรือกำหนดลมหายใจเข้าไปเรื่อยๆ ถ้าเข้าไปเรื่อยๆเข้าไปสู่ความจริงนะ ตอนนี้จะเป็นผู้ใหญ่แล้ว ถ้าเป็นผู้ใหญ่ขึ้นมา ผู้ใหญ่ทำงานนะ มันจะได้ผลตอบแทนตามข้อเท็จจริง แล้วผู้ใหญ่ทำงานในที่ทำงานของแต่ละบุคคลเห็นไหม ในสังคมทุกสังคมนี่มันจะมีการขัดแย้งกัน ความแตกต่างมันมีหมดล่ะ แล้วความแตกต่างถ้าเราแตกต่างโดยสติปัญญาเราแตกต่างโดยเราไม่มีทิฐิมานะความแตกต่างนั้นมันจะเป็นมุมมองให้เราได้ฝึกปัญญาให้กว้างขวางออกไป ได้ฝึกความรู้ความเห็นของเราออกไป ความแตกต่างอย่างนั้นมันไม่มีความผิด แต่ถ้าไปยึดว่าความคิดเราถูก ความคิดเราถูก นั่นคือตัณหาความทะยานอยาก มันจะถูกไม่ถูกมันต้องตรวจสอบก่อน

ฉะนั้นกำหนดลมหายใจเข้าไปไอ้ที่มันจะปล่อยวางกายเนี่ยเพราะธรรมะพระพุทธเจ้าว่าไว้อย่างนั้น เราพูดบ่อยนะ ว่างๆเนี่ย ในโอ่งในไหก็ว่าง ดูในโอ่งในไหสิ มันว่างๆอยู่นั้นนะ ตั้งไว้นะมันไม่มีอะไรเลย แล้วเราก็ว่างๆว่างๆเนี่ย มันทำให้จิตใจเรามันเป็นโอ่งเป็นไหเป็นวัตถุธาตุเนี่ย ไร้สาระ! ไร้สาระเลย

แต่ถ้าเป็นสมาธินะ “ อึ๊ ” โอ่งไหมันไม่มีชีวิต จิตใจร่างกายเรามันมีชีวิต มันมีธาตุรู้นะ แล้วธาตุรู้ มันก็ต้องรู้ว่าสมาธิเป็นอย่างไร ธาตุรู้เราจะรู้ตัวเองว่าอะไรเป็นความว่าง แล้วความว่างมันว่างจากอะไร ใครเป็นคนควบคุมมัน ใครเป็นคนดูแลมัน ใครเป็นคนบริหารจัดการมัน เวลามันเสื่อมไปเนี่ย พอมันเป็นสมาธิว่างๆนะ เวลามันฟุ้งซ่านขึ้นไปนะก็มึงว่างๆอยู่เมื่อกี้แล้วทำไมมึงทุกข์ล่ะ เวลามันเสื่อมไปเรารู้นะ เวลาฟุ้งซ่านทุกคนนะรู้ แต่ว่างๆเนี่ยบอกว่าอันนี้ก็ว่างอันนั้นก็ว่าง ทำไมบริหารจัดการมันไม่ได้ มันถึงเป็นมิจฉาไง

สมาธิมีสัมมาสมาธิกับมิจฉาสมาธิ มิจฉาสมาธิคือสมาธิผิด ว่างๆๆเนี่ยไม่มีสติไม่มีการควบคุมเป็นมิจฉาสมาธิ มันมีมิจฉาก็มีสัมมานะ ทุกอย่างมีถูกกับผิด ไม่ใช่ว่าทำอะไรก็จะถูกไปหมด เห็นเขาเป็นนายกรัฐมนตรีเซ็นต์ชื่อกัน จะไปเซ็นต์ชื่อกับนายกรัฐมนตรีบ้าง มีสิทธิอะไรจะไปเซ็นต์ นายกรัฐมนตรีเขาเซ็นต์เนี่ยมันมีผลทางกฎหมาย ไอ้เราจะไปเซ็นต์เนี่ยจะมีผลทางกฎหมายอะไรล่ะ เราเซ็นต์แล้วก็เซ็นต์ชื่อเราเฉยๆนะ นี้ก็เหมือนกัน ไม่มีสติไม่มีปัญญา มันเกิดขึ้นไม่ได้ นี่พูดถึงการภาวนาขั้นต้น…

ถาม : ไปก่อนเดี๋ยวมีข้างหลังนี่ดุเดือด อันนี้พูดถึงเขาชมมาเฉยๆนะ กราบนมัสการด้วยเศียรเกล้า มีโอกาสฟังเทศน์ มีโอกาสฟังธรรมะของหลวงพ่อแล้วมันดีขึ้น ถูกใจมาก บัดนี้ลูกได้มีหลักมีเกณฑ์ยึดขึ้นมาแล้ว ลูกอยากจะเพียรบูชาธรรมปฏิบัติธรรมให้สิ้นกิเลสเลยนะเจ้าคะ

หลวงพ่อ : เอ้าขอเชิญเลยเนอะ อันนี้จบนะ ต่อมาอันนี้จะพูดหน่อยนึงเพราะว่าเขาถามมาจะได้ตอบไปให้ถูก

ถาม : สภาวะพระอรหันต์นมัสการพระอาจารย์ที่เคารพ ผมเป็นผู้ฟังเทศนาทางอินเตอร์เน็ต ขอกราบนมัสการถามอาจารย์ดังนี้

๑.ในหนังสือหลวงปู่ฝากไว้มีผู้ถามหลวงปู่ดูลย์ว่า หลวงปู่มีโกรธหรือไม่ หลวงปู่ตอบว่า มี แต่ไม่เอา ขอให้อาจารย์กรุณาอธิบายคำที่หลวงปู่ตอบครับ มีแต่ไม่เอาหมายความว่าอย่างไร เพราะตามที่ได้ศึกษามาพระอรหันต์ท่านไม่มี ท่านได้ละกิเลสหมดสิ้นแล้ว แต่พอมาอ่านที่หลวงปู่ดูลย์ตอบว่า มีแต่ไม่เอา เลยทำให้สับสน จริงๆแล้วพระอรหันต์ท่านยังมีโกรธ แต่ไม่ยึดมั่นถือมั่นอาการนั้นๆ หรือว่าความโกรธได้ถูกทำลายสิ้นไปหมดแล้ว และไม่สามารถมีอาการโกรธเกิดขึ้นได้เลย อย่างไรถึงจะถูกต้องครับ

๒.อยากให้ท่านอาจารย์กรุณาบอกทางปฏิบัติให้ผู้ปฏิบัติที่ได้พระอนาคามีแล้ว และปฏิบัติต่อไปให้สำเร็จเป็นพระอรหันต์นั้น มีเทคนิคการปฏิบัติอย่างไร นมัสการด้วยความเคารพ

หลวงพ่อ : ไอ้สองเนี่ย ให้กรุณาบอกผู้ปฏิบัติที่ได้พระอนาคามีเนี่ย อยากรู้ว่าใครได้ แล้วจะตอบใคร ใครได้พระอนาคามี พระอนาคามีมันมาจากไหนล่ะ มันมีแต่ขื่อคาแขวนคออยู่ไง ขื่อคาที่แขวนคออยู่นั้น เนี่ยคาอยู่อย่างนั้นนะเห็นอยู่ แต่ คามีคามีเนี่ย คามีอย่างใด

เนี่ยมันเหมือนปัญหาขุดหลุมพรางให้ตกลงไปในหลุมพราง เพราะคำพูดธรรมมะเนี่ยนะมันเป็นดาบสองคม พูดออกไปแล้วเนี่ย อย่างที่หลวงตาท่านบอกว่ามีสติพอหรือเปล่า ถ้ามีสติพอ มันควรหรือไม่ควร ฉะนั้นถ้าบอกว่ามี ก็แสดงว่าเจ้าของจดหมายนี้เป็นพระอนาคาหรือ ถึงได้ถามปัญหาพระอนาคา แล้วอะไรเป็นพระอนาคา อนาคาเป็นอย่างไร ถ้าอนาคาเป็นอย่างข้อที่หนึ่งเนี่ย มีแต่ไม่เอาไม่มีใครรู้หรอก แล้วรู้ไม่ได้ด้วย คำว่ามีแต่ไม่เอา ฉะนั้นคำว่ามีแต่ไม่เอาแล้วมันมีอะไรล่ะ