จิตรักษายาก การรักษาจิตนี้ พระพุทธเจ้าทรงวางธรรมวินัย ธุดงควัตรให้พุทธบริษัท และหลวงปู่เสาร์ หลวงปู่มั่น วางข้อวัตรปฏิบัติให้พระศิษย์ ท่านสอนไม่ให้คลุกคลีกัน ให้รักษากัน แล้วให้พยายามปฏิบัติกันขึ้นมา ดังหลวงปู่มั่นขณะอาพาธใกล้มรณภาพพูดกับพระศิษย์ว่า “หมู่คณะให้ปฏิบัติมานะ แก้จิตมันแก้ยากนะ ผู้เฒ่าจะแก้ว่ะ”

ท่านพระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต ท่านรู้จริง การตอบปัญหาจิตตภาวนาและเล่ห์กลกิเลส จึงถูกต้องชัดเจน เพราะกิเลสนี้ร้ายนัก คอยยุแหย่ก่อกวน หลอกลวง สร้างภาพ และการปฏิบัติต้องทุกข์ยากลำบากมาก ทั้งในธรรมทุกขั้นติดและหลงได้ จึงจำเป็นต้องพึ่งครูบาอาจารย์ที่รู้จริงสั่งสอน ทั้งแก้ให้ถูก ทั้งให้กำลังใจ ดังคติธรรมอันล้ำค่าในการสร้างศาสนทายาทธรรมของหลวงปู่มั่นที่แก้ไขให้กำลังใจองค์หลวงตาพระมหาบัวมาตลอด ทั้งสั่งเสียไว้ “เวลาผมตายแล้วนะ ถ้าไม่มีที่พึ่ง ให้พุทโธ อย่าทิ้งผู้รู้ อย่าทิ้งพุทโธจะไม่เสีย”

ถ้าใครภาวนา เช่น เดินจงกรมแล้วไม่เหน็ดเหนื่อย เพราะใจร่วมเดิน ใจกับกายเป็นหนึ่งเดียวกัน ถ้าใครทำสมาธิได้เหมือนมีบ้านมีเรือนได้อาศัย ถ้าใครไม่มีสมาธิ ใครทำสมาธิไม่ได้เหมือนคนไร้บ้าน และถ้าใครปรับทัศนคติโลกที่ปฏิบัติโดยไม่มีเหตุผล เป็นคติธรรมที่มีเหตุผล จากมิจฉาเป็นสัมมา ย่อมได้รับผลจริง เพราะธรรมทั้งหลายมาแต่เหตุ ดังที่องค์หลวงตาฯ เมตตาสอนไว้ประจำ “ให้มีสติ ให้มีคำบริกรรม เราอยู่กับเหตุ เหตุสมควรแล้ว ผลมันต้องเป็นจริงๆ”