พระพุทธเจ้าตรัสรู้อริยสัจธรรมด้วยมรรค ๘ ทางสายกลาง หรือศีล สมาธิ ปัญญา แก่นแท้หัวใจพระพุทธศาสนา ท่านพระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต รู้จริงในธรรม ท่านย้ำ จิตนี้กลั่นออกมาจากอริยสัจ อันเป็นทางเดินเพื่อมรรค ผล นิพพาน การภาวนาพุทโธหรือปัญญาอบรมสมาธิอย่างจริงจังต่อเนื่อง หากปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม จิตสงบจะรู้ธรรม เชื่อมั่นพระรัตนตรัย เมื่อจิตตั้งมั่นได้ สติรู้เท่าทันจะแก้และรู้นิวรณธรรม

ปัญหาทำดี พ่อแม่เป็นพระอรหันต์ของลูก รายที่ดูแลแม่ป่วยมีอาหารติดคอ ล้วงปากแม่กัดนิ้วไม่ปล่อยจึงตบปากแม่ กลัวบาปตกค้างในใจ ให้กราบขอขมาและนึกถึงความดี รายที่พ่อป่วย การสวดมนต์จิตสงบได้ แต่พุทโธดีกว่า ศาสนาพุทธสรรเสริญการฆ่ากิเลส ฆ่าความเห็นแก่ตัวตาย การฆ่าตัวตายเป็นบาป แต่สละชีวิตเพื่อผู้อื่นไม่เป็นบาป รายที่อาการกายหายไป จิตออกจากร่าง เป็นจิตคึกคะนอง ให้ตั้งสติพุทโธบังคับไว้ไม่ให้จิตหลุดออกไป การสวดมนต์พร้อมพระ โยมจะออกเสียงดังได้ แต่ให้รู้กาลเทศะ ส่วนพระอรหันต์มีง่วงเหงาหาวนอนหรือมีนอนหรือไม่ เป็นเรื่องธาตุขันธ์ นี้เป็นความคิด คิดมากถามมาก คิดดีได้ดี ปัจจุบันมีผู้ป่วยโรคซึมเศร้ากันมาก ครูบาอาจารย์ให้พึ่งทั้งธรรมและยา เมื่อพุทโธจนอาการดีขึ้นจึงให้ลดยา ธรรมเป็นธรรมโอสถรักษาทั้งกายและใจ ธรรมมีคุณค่ามาก ถ้ารู้ธรรม ธรรมเป็นที่พึ่งได้จริง