เทศน์เช้า วันที่ ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๕๘
พระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต

ณ วัดป่าสันติพุทธาราม (วัดป่าเขาแดงใหญ่) ต.หนองกวาง อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

อ้าว ตั้งใจฟังธรรมะเนาะ ฟังธรรมะเพราะเราเป็นสัตว์ประเสริฐ เราภูมิใจมากว่าเราเกิดเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพุทธศาสนานะ การเกิดเป็นมนุษย์เราภูมิใจเราให้ชื่อเราเองว่าสัตว์ประเสริฐ แต่สัตว์มันไม่รับรู้อะไรกับเราหรอก สัตว์มันว่าเราเป็นยักษ์ กินมันทุกอย่างเลย แต่เวลาเราให้ชื่อว่าเราเป็นสัตว์ประเสริฐ เราเกิดเป็นมนุษย์เกิดมาพบพุทธศาสนา พุทธศาสนานะวันสองวันนี้จะเข้าถึงวันสำคัญทางพุทธศาสนา

ถ้าคำว่าพุทธศาสนานะ พุทธศาสนา พุทธะ พุทธะสอนเข้ามาที่หัวใจของเรา หัวใจของเราๆ พุทธะ ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน ถ้าหัวใจของคนที่เบิกบาน หัวใจของคนที่มีความสุข มันอยู่ที่ไหนมันก็มีความสุข แต่หัวใจที่มันโดนกิเลสบีบคั้นมันมีความทุกข์นะ จะอยู่บนหอคอยงาช้างขนาดไหนมันก็มีความทุกข์อยู่ในหัวใจนั้น ศาสนานี้จะชำแรกแทรกเข้าไปในหัวใจของสัตว์โลก องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ธรรมขึ้นมา เวลาพระอรหันต์ ๖๑ องค์ เธอทั้งหลายเธอจงอย่าไปซ้อนทางกัน โลกนี้เร่าร้อนนัก โลกนี้เร่าร้อนนัก ไม่ยกเว้นแม้แต่ใครเลย ในสโมสรสันนิบาตทุกดวงใจว้าเหว่ ทุกดวงใจที่เกิดขึ้นมามีความทุกข์ทั้งนั้น

ฉะนั้น เธอจงอย่าไปซ้อนทางกัน ศาสนานี้เร่าร้อนนัก ศาสนานี้เร่าร้อนนัก วันนี้วันสำคัญทางพุทธศาสนา ถ้าวันสำคัญทางพุทธศาสนาเราก็มองไปข้างนอกไง ถ้าวันสำคัญทางพุทธศาสนาเราต้องไปเวียนเทียนกัน เราต้องไป ใช่นั่นเป็นประเพณีวัฒนธรรม แต่หัวใจ หัวใจใครดูแลมัน หัวใจที่ทุกข์อยู่ หัวใจทุกข์อยู่ หัวใจที่ทุกข์อยู่นี้ที่คนจะดูแลมันคือศีล สมาธิ ปัญญา

ปัญญาที่เกิดขึ้นๆ ปัญญาที่มันจะส่งกลับมาในหัวใจของเรามันยากนัก มันมีแต่ปัญญาส่งออกนัก ทุกคนก็ถือตัวถือตนว่ามีปัญญาทั้งนั้น คนที่มีปัญญาอมทุกข์ทั้งนั้น คนที่มีปัญญานี้เวลาอยู่ในสังคมมันเชิดหน้าชูตาว่ามีปัญญา พอกลับเข้าบ้านมีแต่คอตกทั้งนั้นแหละ ยิ่งเข้าไปในห้องนอนของตัวไปนอนจมทุกข์อยู่นั่นแหละ ปัญญานั้นปัญญาอะไร ดูสิคนที่มาวัด ดูเมื่อคืนเรานอนตื่นเช้านกมันร้องกัน นกมันอยู่ในวัดในวา สภาวะแวดล้อมมันสมบูรณ์ มันมีความสุข มันมีความสุข มันหาคู่ มันสร้างรัง มันมีรวงมีรัง มันฟักไข่ มันมีลูกมีหลาน มันสภาวะแวดล้อมที่มันดี

นกมันมีความสุขของมัน แล้วมันก็มีความปลอดภัยด้วย ปลอดภัยเพราะที่นี่เป็นวัด เป็นเขตอภัยทาน ถ้าคนเขาหน้าด้านเกินไปนักที่เขาจะมาล่าสัตว์ในวัดนั้นมันก็มี วัดทั่วไปมีทั้งนั้นแหละ เขตอภัยทานนั่นแหละ ไอ้คนที่หน้าด้านมันก็ทำของมันได้ แต่คนที่ไม่หน้าด้านพอเขามีสติปัญญาของเขา พูดถึงว่าเวลานกรวงมันยังมาอาศัย ถ้ามันอาศัยที่ไหนล่ะ มันอาศัยวัดอาศัยวา พออาศัยวัดอาศัยวาเป็นผู้ที่ทรงศีล เป็นผู้ที่มีคุณธรรม เรามาวัดมาวากัน เรามาวัดมาวากันเขาเรียกบัณฑิต บัณฑิต เวลาเราอเสวนา จ พาลานํ ปณฺฑิตานญฺจ เสวนา เราไม่คบคนพาลไง

คนพาล คนพาลคนเห็นแก่ตัว คนพาลเห็นแก่ได้ ถ้าบัณฑิตๆ เรามาเสียสละกันบัณฑิตๆ แต่บัณฑิตดีขึ้นมา เวลาเรามาเสียสละกันมันก็ต้องมีปัญญา มีปัญญาเราเสียสละเรื่องอะไร เสียสละทำไม เสียสละคนถ้ามีสติปัญญามันคิดของมันได้ ดูสินกที่มันอาศัยตามป่าตามเขา นกที่ดีมันก็ขยายพันธุ์ของพืช ถ้านกที่มันเจาะต้นไม้ นกที่มันทำลายต้นไม้ล่ะ

นกมันไปอาศัยแล้วมันอาศัยเพื่อชีวิตของมัน แล้วมันทำประโยชน์อะไร โดยธรรมชาติของมัน มันขยายแพร่พันธุ์ของมัน ป่าที่ไม่มีสัตว์ที่มีชีวิต ป่านั้นเป็นป่าที่ไม่มีชีวิต ป่าต้องมีสัตว์ มันมีสัตว์ขึ้นมา ดูสิเราเกิดมาในหัวใจของเรามันมีความรู้สึกนึกคิด แล้วความรู้สึกนึกคิดเราก็มองแต่สภาพป่า สภาพป่ามันสมบูรณ์ แต่สัตว์ที่อาศัยในป่านั้นล่ะ

นี่ก็เหมือนกัน เราเกิดมาเราเป็นมนุษย์ แล้วหัวใจของเราล่ะ หัวใจของเรา ถ้าเราจะดูแลหัวใจของเรา เรามาศึกษาพุทธศาสนาไม่เสียเปล่า ศึกษานั้นเป็นทฤษฎี ศึกษามาเพื่อค้นคว้า องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอนเรื่องเสียสละทาน เวลาคนเราอยากพ้นทุกข์ๆ ไปหาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ถ้าเขาไม่มีพื้นฐานขึ้นมาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะเทศน์อนุปุพพิกถาให้เขาเสียสละทานก่อน เสียสละทานขึ้นมาเพราะอะไร เพราะเสียสละแล้วหัวใจมันจะเปิดกว้าง

เราเวลาเราโต้แย้งโต้เถียงกันเพราะเราไม่ยอมฟังความเห็นต่าง กิเลสของเรามันผุดขึ้นมาในหัวใจมันคิดของมันคนเดียว มันเก่งของมันคนเดียว มันพูดออกมาคนเดียวมันไม่ยอมรับสิ่งใดทั้งสิ้นทั้งนั้นแหละ ให้หัดเสียสละ ให้หัดเสียสละทาน ทาน ศีล ภาวนา มันมีการเสียสละ มันมีการเสียสละ ถ้าใครเป็นผู้เสียสละ จิตนั้นเป็นผู้เสียสละ ถ้าผู้เสียสละแล้ว เสียสละ ความตระหนี่ถี่เหนียว ความตระหนี่คือความเห็นแก่ตัว ถ้าความเห็นแก่ตัวมันไม่ยอมฟังใครทั้งสิ้น แต่ถ้ามันฝึกหัดเสียสละขึ้นมา เสียสละขึ้นมาเพื่อฟังความเห็นเขาบ้าง ฟังความเห็นคนอื่นเขาบ้าง

เขาก็เป็นคนเหมือนกัน ไม่ใช่เป็นคนเฉพาะเราคนเดียว ไม่ใช่ว่าเป็นผู้ที่มีปัญญาเฉพาะคนเดียว เพราะเราถือตัวถือตนว่าเรามีปัญญาอยู่คนเดียวไง มันอวิชชาครอบงำหัวใจของมันไง มันถึงไม่เปิดหัวใจฟังใครเลยไง พูดถึงศาสนา นรก สวรรค์บอกว่าไม่มีไง อะไรก็ไม่มีทั้งนั้นแหละ แต่ถ้ากิเลสตัณหาความทะยานอยากของมึงมี หัวใจที่มันโดนบีบคั้นนั้นเรามี แต่เราวันนี้วันสำคัญทางพุทธศาสนาเพราะมันยืนยันได้ มันยืนยันได้ว่า ๒,๐๐๐ กว่าปีไง ๒,๐๐๐ กว่าปีนะ เวลาไอน์สไตน์เขายังบอกเลยว่าถ้าเขาเลือกนับถือศาสนาได้เขาเลือกนับถือศาสนาพุทธด้วยเหตุ ด้วยผล ด้วยปัญญาของเขา

ฉะนั้น ศาสนาพุทธ ๒,๐๐๐ กว่าปีมันพิสูจน์กันมาเยอะแล้วล่ะ แม้แต่กษัตริย์นะ กษัตริย์ เศรษฐีกุฎุมพีมาบวชในพุทธศาสนาเยอะมาก เวลาเป็นกษัตริย์ เป็นกษัตริย์ปกครองขึ้นมา ปกครองด้วยอำนาจวาสนาของตัว เวลาเสียสละมาแล้วมาบวช เวลามาอยู่โคนต้นไม้ เวลาสำเร็จเป็นพระอรหันต์สุขหนอๆ สถานะของกษัตริย์ สถานะปกครองของเขานะ ปกครองที่สถานะทางสังคม สถานะที่เชิดชูของโลกสมมุติเขา แต่มันโดยหน้าที่ โดยหน้าที่เราต้องดูแลรักษารับผิดชอบไปหมดเลย

แต่เวลาเสียสละแล้วมาอยู่โคนต้นไม้ หน้าที่ของเราหัวใจดวงเดียวนี้แหละ ใจดวงนี้เอาให้มันอยู่ ถ้าเอาดวงใจนี้อยู่มันเกิดมรรค เกิดผลขึ้นมา สุขหนอๆ ทำไมนั่งอยู่บัลลังก์ทำไมไม่บ่นว่าสุขหนอบ้างล่ะ เวลานั่งอยู่บนราชบัลลังก์ ภาระบนแอกบ่าสองบ่ารับผิดชอบไว้หมดเลย แต่เวลาสละทิ้งออกมาแล้ว สละทิ้งออกมาถ้ายังไม่ได้ประพฤติปฏิบัติขึ้นมาก็ยังเสียดายนะ เสียดายอำนาจ แต่เวลามาอยู่โคนไม้แล้ว อยู่โคนไม้แล้วจิตใจมันดิ้นรนนั่นน่ะ คิดถูกแล้วหรือที่เสียสละบัลลังก์นั้นมา คิดถูกแล้วหรือ มันคิดย้อนกลับไปตลอดแหละ มันจะออกไปเอาอำนาจนั้นคืน

แต่ถ้าพอมันมีสติ มีปัญญาเอาใจไว้ในอำนาจของตัว เวลาเกิดมรรค เกิดผลขึ้นมาในหัวใจ สุขหนอๆ จนพระเขาเพ่งโทษว่าคิดถึงบัลลังก์ ไปเฝ้าองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้านิมนต์มาแล้วถามว่าเป็นอย่างนั้นจริงๆ หรือ จริง ตอนเป็นกษัตริย์ โอ๋ย มันมีความทุกข์ ความยาก มันต้องแบกรับภาระสังคมทั้งหมด บริหารจัดการทุกๆ เรื่อง โอ้โฮ หนักหนาสาหัสสากรรจ์ แต่เวลามาสำรอก มาคายกิเลสออกแล้วมันรู้แจ้ง รู้แจ้งในใจของตัว

นี่ไงที่บอกว่าหัวใจของเราใครจะดูแล หัวใจของเราใครศึกษา สถานะทางสังคม สถานะทางสังคมเกิดมามันมีค่าเท่ากัน เกิดมาเป็นสิ่งที่มีชีวิตเหมือนกัน มีปาก มีท้องเหมือนกัน เราเสมอกันโดยธรรมนะ สติปัญญาของใครมาก ใครน้อย ถ้ามันย้อนถึงธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้วมันสะท้อนใจไง ทำไมคนนี้เขามีปัญญา คนนี้เขามีโอกาส ทำไมคนนี้เขาประสบความสำเร็จ ทำไมเราตกทุกข์ได้ยาก ทำไมปัญญาเราไม่เท่าเขา มันมีที่มาที่ไปทั้งนั้นแหละ เพราะอะไร เพราะถ้าเราไม่ได้ทำของเรามาไง

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ๔ อสงไขย ๘ อสงไขย ๑๖ อสงไขย พยายามสร้างสมบุญญาธิการมา เวลาเราไปเห็นพระเวสสันดรทำขนาดนั้นเราก็ทำใจไม่ได้ แต่ที่เวลาโพธิญาณขึ้นมาเขาทำกันอย่างนั้น องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทุกๆ พระองค์ต้องสละลูก สละเมีย ต้องสละทั้งหมดถึงจะได้โพธิญาณมา เขาลงทุนลงแรงกันขนาดนั้น เขาทำกันขนาดนั้น แต่เราไม่เห็น เราเห็นเราเกิดเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ เราเห็นเกิดมาภพชาตินี้ไง เราไปเห็นสิ่งที่ทำมาไง

ทีนี้เราเกิดมาเป็นมนุษย์ เราเกิดมาเป็นมนุษย์เป็นสัตว์ประเสริฐๆ ทำไมหัวใจเราเป็นแบบนี้ล่ะ ถ้าเราได้สร้างบุญญาธิการมาเราคบแต่มิตรที่ดี เราคบเพื่อนดีเพื่อนชักชวนเราไปทางไหนล่ะ เราบอกเพื่อนคนนี้มันพาเราไปทางชั่วเราจะไม่ไปกับมัน แต่นี่เราคบมิตรขึ้นมา พอเพื่อนมันพาไป ไม่ต้องเพื่อนพาไป กูพาเพื่อนไปเลย นี่ไงเราไม่มีจุดยืนไง ไม่มีจุดยืนเพราะอะไร เพราะเราไม่ได้สร้างสมบุญญาธิการมาไง พันธุกรรมของจิตๆ จิตมันต้องได้สร้างของมันมามันถึงมีอำนาจวาสนาของมัน มันถึงได้คิดบวก หรือคิดหาทางออก คิดหาทางไป

สัตว์ประเสริฐ เวลาสัตว์ประเสริฐแล้วองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังแยกออกเป็นสัตว์อาชาไนยอีกนะ สัตว์ประเสริฐแล้วยังเป็นสัตว์อาชาไนย สัตว์อาชาไนยมันจะเลือกแต่อาหาร มันจะกินแต่น้ำที่สะอาดบริสุทธิ์ของมัน สัตว์อาชาไนยมันเลือกอาหาร เลือกคบ เลือกต่างๆ สัตว์อาชาไนย สัตว์อาชาไนยมีสติ มีปัญญา สัตว์อาชาไนยสามารถเอาตัวรอดได้

สำคัญทางพุทธศาสนา พุทธศาสนาเป็นคัมภีร์ใบลาน เราไม่ได้ค้นคว้า เราไม่ได้ศึกษามาแล้วมาสร้างสมให้เป็นสมบัติของเราขึ้นมา ถ้าสร้างสมเป็นสมบัติของเราขึ้นมา เวลาพระเรา พระกรรมฐานเราเดินจงกรม นั่งสมาธิ ภาวนาก็ติเตียนกัน วันๆ ไม่เห็นทำอะไร เดินไปเดินมาๆ เดินไปเดินมานี่สัตว์อาชาไนย สัตว์ประเสริฐๆ บวชมาแล้ว แหม จะเป็นกรรมกรแบกหาม จะมาสร้างแข่งกับโลกเขา จะมาสร้างสิ่งมหัศจรรย์ของโลก ไปสร้างแข่งกับโลกแข่งสงสารไง เวลาเข้าทางจงกรมโลกเขาไม่เห็นคนสิ้นไร้ไม้ตอก เขาเห็นว่าคนไม่มีศักยภาพไง แต่ในทางธรรมๆ เขาเดินจงกรม นั่งสมาธิ ภาวนา เขาจะเอาใจของเขา

กษัตริย์เขาสละราชบัลลังก์เขามา เขามาค้นคว้าในใจของเขา เขายังสำนึกได้ เรามีศักยภาพขนาดนั้นเชียวหรือ เราไม่มีศักยภาพขนาดนั้น แล้วเราทิ้งมาๆ เราทิ้งมาเราทำของเรา ถ้าเป็นความจริงขึ้นมาให้มันเป็นความจริงขึ้นมา ถ้าเป็นความจริงขึ้นมาเราจะรู้ได้ ถ้าคนมีความจริงขึ้นมาแล้วโลกธรรม ๘ โลกธรรม ๘ นั้นไม่สามารถเข้าไปกระเทือนหัวใจดวงนั้นได้ สังคมจะติฉินนินทาขนาดไหนมันเป็นเรื่องของสมมุติ เป็นเรื่องของโลก ธรรมเหนือโลกๆ มันจะเป็นธรรมขึ้นมาเพราะมันมีศักยภาพในใจดวงนั้น ใจดวงนั้นได้กระทำมา ได้มีพื้นฐานมา โลกธรรม ๘ มันจะซัดขนาดไหนมันก็ไม่หวั่นไหว ถ้ามันไม่หวั่นไหวเพราะมันมีเหตุมีผลไง

ก็ทำอย่างนี้มามันถึงได้มรรค ได้ผล เพราะหลวงปู่เสาร์ หลวงปู่มั่นท่านเปิดช่องทางนี้มา แล้วท่านสงวนรักษาไว้ให้ศากยบุตรพุทธชิโนรสให้อนุชนรุ่นหลัง แล้วเราเป็นอนุชนรุ่นหลังเราจะมาส่งเสริมหรือจะมาทำลาย ถ้าเราจะมาส่งเสริม ส่งเสริม ส่งเสริมที่ไหน ส่งเสริมทางจงกรม นั่งสมาธินั่นไง ถ้าส่งเสริมขึ้นมามันต้องทำใจดวงนั้นให้เป็นจริงขึ้นมาไง ถ้ามันทำใจดวงนั้นให้เป็นจริงขึ้นมาแล้ว ใจที่เหนือโลกแล้วมันมีสิ่งใดที่ไปสั่นไหวอันนั้น แล้วมันมีสิ่งใดที่สังคมจะลากไป

โลกเป็นใหญ่นะ ตอนนี้โลกเป็นใหญ่ ปฏิบัติเพื่อบูชาเขา ทำสิ่งใดประจบสอพลอ พระกรรมฐานไม่สอพลอ ไม่ออเซาะฉอเลาะ ออเซาะฉอเลาะสอพลอมันเป็นนิสัยของสัตว์ มันไม่ใช่เป็นนิสัยของนักบวช นักพรต นักที่คนเอาชนะตนเอง นี้พระป่า พระป่าพระกรรมฐาน มันเป็นพระป่ากรรมฐานได้เพราะอะไร เพราะมันมีคุณสมบัติไง มันมีสติ มีสมาธิ มีปัญญา มันมีความจริงในใจอันนั้น

ถ้าความจริงในใจอันนั้น ดูสิพวกโยมมาวัดๆ มาวัดเพื่อปรารถนาอะไร ปรารถนาบุญ ปรารถนาบุญกุศล ปรารถนาความสำเร็จในชีวิต ปรารถนาทุกๆ อย่าง เขาปรารถนา แล้วเราทำสิ่งนั้น เราทำสิ่งนั้นที่มันเหนือเขา แล้วก้มหัวลงไปได้อย่างไร ถ้าไม่ก้มหัวลงไปมันจะมีจุดยืนไง มันเป็นผู้นำ เป็นผู้นำจะทำให้เราเข้าสู่สัจจะ เข้าสู่ความจริง ไม่หวั่นไหวไปกับทางโลก ถ้าไม่หวั่นไหวไปกับทางโลก ถ้าทำหัวใจได้แล้วมันจะมีความองอาจ มีความกล้าหาญ ไม่มีสิ่งใดในใจนั้นเลย

ไม่มีสิ่งใดในใจนั้นเลยแต่มี มีมรรค มีผลไง ถ้าไม่มีสิ่งใดในใจนั้นเลยมันจะล่องลอย มันเลื่อนลอย ไม่มีอะไรเลย แล้วบอกใครไม่ได้ แต่ครูบาอาจารย์เราไม่มีอะไรนั้นเลย แต่มึงถามกูมา เรื่องอะไรถามมา ถามนั่นคืออะไร ถามนั่นคือช่องทางที่เราจะกระเสือกกระสนไปกันไง เราจะก้าวไปไง ในถนนหนทางมีแผนที่กางไว้เลยมันยังหลง จีพีเอสยังพาหลง แต่ในหัวใจที่เราปฏิบัติใครบ้างที่มันจะไม่หลงทาง มันหลงทางนะ

นี่วันสำคัญทางพุทธศาสนา ศาสนามีความสำคัญมาก แก่นของศาสนานะแก่นของศาสนาคือมรรค ผล ถ้ามรรค ผลเราทำได้จริง ทำได้จริงแล้วเราพยายามทำสิ่งนี้ แล้วเราต้องสงวนรักษาไว้ แล้วเวลาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอนนะ สอนเรื่องกาลามสูตรไม่ให้เชื่อ ไม่ให้เชื่อสิ่งที่ร่ำลือ ไม่ให้เชื่อสิ่งที่ทำตามๆ กันมา ไม่ให้เชื่อว่าสังคมหมู่มากเขาศรัทธา ไม่ให้เชื่อๆ ฟังแล้วใคร่ครวญ ฟังแล้วประพฤติปฏิบัติ ฟังแล้วกระทำขึ้นมาให้เป็นความจริงขึ้นมา

หลวงตาท่านได้ไปตรวจสอบหลวงปู่มั่น ตรวจสอบหมายความว่าไปอยู่กับหลวงปู่มั่น เวลาหลวงปู่มั่นสั่งสิ่งใดท่านก็พยายามปฏิบัติ แล้วพอใจมันเป็นอันเดียวกันแล้วมากราบขอขมาแม้แต่อัฐิธาตุของหลวงปู่มั่น เวลาทำถึงที่สุดแล้วเพราะท่านสั่งไว้ๆๆ ทั้งนั้นแหละ แต่ถ้าเรายังไม่รู้ไม่เห็นมันก็ยังรู้ครึ่งๆ กลางๆ แต่ถ้าวันใดมันกระจ่างแจ้งในใจของเรานะน้ำตาไหลพราก มันซึ้งใจ ไปกราบขอขมาอัฐิธาตุของหลวงปู่มั่น เวลาทำขึ้นมาทำให้ได้ความจริง

ฉะนั้น ถ้าทำความจริงนี้ศาสนามีคุณค่า มีคุณค่าเพราะใจเราเป็นไง ถ้าใจเราเป็นเรามีคุณธรรม เราไม่ทุกข์ไม่ยาก เราไม่มีความลำบากลำบนจนเกินไป แต่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามีหมอชีวกเป็นหมอประจำพระองค์ แม้แต่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังเจ็บไข้ได้ป่วยนะ พระอรหันต์ร่างกายก็เจ็บไข้ได้ป่วยเป็นเรื่องธรรมดา พวกเรามันก็มีความเจ็บไข้ได้ป่วยเป็นธรรมดา แต่หัวใจเรามันเร่าร้อน เราทุกข์ยากไปกับเขา แต่ครูบาอาจารย์ของเราเวลาร่างกายเจ็บไข้ได้ป่วยเป็นธรรมดา หัวใจมันไม่เจ็บไข้ได้ป่วยไปด้วยไง

ฉะนั้น สิ่งที่ว่าถ้ามันเรื่องของความเจ็บไข้ได้ป่วยเป็นเรื่องธรรมดา มันเรื่องธรรมดามันมีของมันอยู่อย่างนั้น แต่หัวใจที่มันเหนือโลกๆ มันวางสิ่งนั้นไว้แล้ว มันอยู่กับโลกโดยไม่กระเทือนโลกไง นี่พูดถึงว่าถ้าหัวใจมันเหนือโลกๆ แต่ร่างกายมันเหนือโลกไปไม่ได้ เพราะร่างกายมันเกิดมาจากพ่อจากแม่ มันเกิดมาจากโลก มันจะทิ้งไว้กับโลกนี้ แต่หัวใจสำคัญที่นี่ ฉะนั้น หัวใจสำคัญที่นี่มันไม่ใช่เลื่อนลอยนะ สำคัญที่นี่คือปล่อยวาง คือปล่อยว่าง คือไม่ทำอะไรเลย ทำ มนุษย์ สัตว์โลกจะล่วงพ้นทุกข์ด้วยความเพียร ความเพียร ความวิริยะ ความอุตสาหะ ความเพียรที่ถูกต้อง สัมมาทิฏฐิ สัมมาทิฏฐิความเพียรที่ถูกต้อง

ฉะนั้น ทำให้มันถูกต้องดีงามขึ้นมา ถ้าถูกต้องดีงามขึ้นมา จะบอกว่าการรักษาหัวใจไง บอกว่าการรักษาหัวใจไปรักษาที่ไหน จะให้ใครรักษา รักษาหัวใจ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ชี้ทาง ครูบาอาจารย์ หลวงปู่เสาร์ หลวงปู่มั่นท่านก็บอกทางไว้ ข้อวัตรปฏิบัติเป็นเครื่องอยู่ รัดมันไว้ ดึงมันไว้ก่อน แล้วถ้ามันเป็นจริงเป็นจังขึ้นมา เวลาภาวนาขึ้นมาจิตมันสงบ มันมหัศจรรย์ของมันแล้ว แล้วถ้าเกิดมันมีปัญญาขึ้นมา มันมีคุณค่าที่นี่ไง

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ากราบธรรมๆ เพราะองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ถึงเป็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธรรม พระอัญญาโกณฑัญญะมีดวงตาเห็นธรรม พระอัญญาโกณฑัญญะเป็นสงฆ์องค์แรกของโลก ต้องเห็นธรรม ต้องรู้ธรรม ต้องประพฤติปฏิบัติธรรม ต้องมีคุณธรรมในหัวใจ ถ้ามีคุณธรรมในหัวใจมันปราบกิเลส ปราบความทุกข์ความยากในใจเรา ถ้ามันปราบกิเลส ปราบความทุกข์ความยากในใจของเรา แล้วถ้าใครพูดอย่างนี้ ใครมีรสนิยมอย่างนี้เราจะเคารพบูชา

เราหวังอย่างนั้นแหละ หวังครูบาอาจารย์ หวังกลุ่มชนที่ธมฺมสากจฺฉา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ เวลาสนทนาธรรมๆ สนทนาธรรม สนทนาธรรมการเป็นที่พึ่งที่อาศัย เราทำอย่างนี้กันไง ศาสนาเจริญเจริญที่นี่ เจริญในใจของเรานั่นแหละ สิ่งนั้นมันเป็นทฤษฎี มันเป็นวิธีการ ถ้าทำขึ้นมาในใจของเรา แล้วถ้ามันเป็นในใจของเราขึ้นมาแล้วนะ ดูสินกมันมาอาศัยวัด มันร้องกันทั้งวันทั้งคืน มันมีความสุข แล้วมีความปลอดภัย แล้วใจเราล่ะ ใจเราเวียนว่ายตายเกิดในวัฏฏะ ทำไมไม่มีความสุขแบบเขา ทำไมไม่มีความสุขแบบนกแบบกาที่มันมีความสุขของมัน แล้วเราจะหาอะไรล่ะ

ศาสนาเป็นที่พึ่งๆ เตือนเราไง หน้าที่การงานเป็นหน้าที่การงานนะ อาบเหงื่อต่างน้ำหาเลี้ยงปากเลี้ยงท้อง พระเราอาบเหงื่อต่างน้ำเดินจงกรม นั่งสมาธิ ภาวนาค้นคว้าหาหัวใจของตัว ค้นคว้าหาหัวใจของตัวเจอแล้วมาใช้สติ ใช้ปัญญาแยกแยะพิจารณา กิเลสมึงอยู่ไหน กิเลสมึงอยู่ไหน แล้วพยายามสำรอก พยายามคายมันออก แล้วถ้าเป็นจริงแล้ว องค์ความรู้อย่างนี้ทำให้ใจดวงนั้นเหนือโลก เหนือโลกมันมีองค์ความรู้ มันไม่หวั่นไหวไง แต่ถ้ามันไม่มี ฟังจำตามๆ กันมา คิดอย่างนั้น ว่าอย่างนั้น แต่พูดอะไรไม่ได้ แล้วหวั่นไหว กลัวเขารู้ กลัวเขาสืบสภาพได้ กลัวเขา กลัวเขาไปหมด กลัวจนสอพลอเขา ก้มหัวให้เขาโดยไม่รู้ตัว เพราะอยากให้เขานับหน้าถือตา อยากให้เขาเคารพนบนอบ

ทำไมต้องให้เขานับหน้าถือตา เอ็งนับหน้าถือตาตัวเองไม่ได้หรือ เอ็งไม่สามารถรักษาใจของตัวเองได้หรือ ทำไมต้องให้คนอื่นมานับหน้าถือตา ทำไมไม่รักษาหัวใจของตัว รักษาหัวใจของตัว ทำของเรา แล้วมันจะเป็นสัจจะ เป็นความจริง เป็นปัจจัตตัง เป็นสันทิฏฐิโก เป็นศาสนาแท้ เป็นคุณธรรมแท้ในหัวใจของเรา เอวัง